Söylem işlemenin bilişsel ve sinirsel temelleri

Abstract

Öğretim sürecinin nihai hedefi akademik yeterliliklerin mümkün olan en üst seviyede geliştirilmesidir. Bu nedenle didaktik süreç ve etkinliklerin tasarımında, öğrenme-öğretme dinamikleri üzerindeki etkili olan unsurların belirlenmesi, elde edilecek öğrenme çıktılarının niteliği bakımından son derece önemlidir. Öğretim sürecinde gelişimi hedeflenen ve üzerinde önemle durulan öğrenme alanlarından birisi de okumadır. Zira okuma temel dil becerilerinden birisi olmakla birlikte kuma becerisinin gelişimi, diğer öğrenme alanlarındaki akademik gelişim açısından da önemlidir. Okuma, temel amacı metnin anlamlandırılması olan ve çeşitli düzeylerdeki bilişsel eylemler aracılığıyla gerçekleşen bir eylemdir ve okuma eylemi sonunda elde edilecek ürünün niteliği (bilgi edinme durumu) süreç boyunca gerçekleştirilen işlemlerin niteliği ile doğru orantılı olacaktır. Metinsel anlama erişimde, metinde yer alan her bir unsurun, söylem yapısı uyarınca nasıl bir araya geldiğine dair kurulumların yapılması gerekmektedir. Dolayısıyla okuma-anlama süreci açısından temel unsurlardan birisi söylem işlemedir. Söylem işlemedeki temel hedef yerel ve küresel tutarlılık ağlarını belirginleştirmek üzere metin bölütleri (segmentleri) arasındaki zihinsel bağlantıları yapılandırmaktadır. Bu yönüyle söylem işlemenin kendisi başlı başına zihinsel süreçlere yayılan bilişsel bir eylemdir ve bilişsel sistemin, söylem işlemleme sırasındaki çalışma dinamiklerine ilişkin bilgi ile bu işlemlerin gerçekleştirilmesini sağlayan kortikal alanların belirlenmesi okuma becerisinin gelişimi açısından önemlidir. Bu akademik zeminden hareketle çalışmanın amacı söylem işleme süreçlerinde bilişsel sistemin nasıl çalıştığını ele almak ve bilişsel işlemlerin hangi kortikal alanların aktivasyonu ile sağlandığını yapılan çalışmalardan elde edilen bulgular doğrultusunda irdelemektedir.