Duyuşsal alan ve duyuşsal alan taksonomileri

Abstract

Bu araştırma, duyuş, duyuşsal alan ve duyuşsal alan taksonomileri kuramsal çerçevede ele alınmış kuramsal derlemedir. Alanyazıdaki duyuşsal alan taksonomileri incelenerek, taksonomilerin birbirleriyle benzer ve ayrılan yönleri incelenmiş, duyuşsal alanın neleri kapsadığı ortaya çıkarılmaya çalışılmıştır. Sonuç olarak duyuşsal alanla ilişkilendirilen en önemli kavramların başta tutum, değer ve motivasyon olmak üzere ilgi, inanç, duygu, kaygı, takdir, fikir, algı, öz saygı, kişilik, arzu, ahlak ve etik, öz yeterlilik, mizaç, davranış, uyum, eğilim, güven, sosyal yeterlilik, hayal gücü, duyarlılık, kendini geliştirme, memnuniyet, kontrol odağı, fikir ve estetik kavramları olduğu belirlenmiştir. Duyuşsal alanın çok geniş bir alana yayıldığı ve sınırlarını çizmenin oldukça güç olduğu görülmüştür. Duyuşsal alan ile ilgili farklı araştırmacılar tarafından çeşitli taksonomilerin geliştirildiği ve hiçbir taksonominin duyuşsal alanı anlamada tek başına yeterli olmadığı belirlenmiştir. Duyuşsal yapılar arasında belirli ilişkilerin olduğu, alt seviyedeki duyuşsal yapıların üst seviyedekilerin ön koşulu niteliğinde olduğu, duyuşsal öğrenmeler gerçekleştirilirken aşağıdan yukarıya doğru bir hareketliliğin söz konusu olduğu ve bireyin bir üst basamağa çıkabilmesi için bir önceki basamağı içselleştirmesi gerektiği görülmüştür. Bunun yanında hangi kavram ve terimlerin duyuşsal alan içerisinde değerlendirilebileceği konusunda bir netlik olmadığı için bu alandaki belirsizliklerin halen daha devam ettiği söylenebilir.