Jeokültür ve dünya sistemi: Wallerstein’ı yanlış mı anladık?

Abstract

Jeokültür kavramı, özellikle Soğuk Savaş Sonrası dönemde genel olarak Uluslararası İlişkiler literatüründe, özel olarak da jeopolitik ve dış politika çalışmalarında oldukça sık kullanılan bir kavram haline gelmiştir. Bununla birlikte kavramın bu çalışmalarda ilk kez Immanuel Wallerstein tarafından “Dünya Sistemleri Analizi” kapsamında tanımlandığı ve kavramsallaştırıldığı şekliyle kullanıldığını söylemek olanaklı değildir. Wallerstein’in kavramsallaştırmasında jeokültür dünya sisteminin meşruiyet sağlayıcı ideolojisini tanımlamak üzere kullanılmaktadır, dolayısıyla sistemik bir fenomendir. Oysa jeokültürü tekil devletlerin dış politikalarının bir aracı anlamında kullanmak, Wallerstein’ın kavramsallaştırmasıyla örtüşmemektedir. Bu çalışmanın temel amacı Wallerstein’ın kendisinin ortaya koyduğu bir kavramın Uluslararası İlişkiler literatüründe ancak bağlamından çıkarılarak yaygın şekilde kullanılabiliyor olmasının nedenlerini anlamaktır. Bu amaçla çalışmanın ana eksenini Wallerstein’ın jeokültür kavramsallaştırmasını anlama çabası oluşturmaktadır. Bu doğrultuda çalışmanın temel argümanı, kavramın içeriğinin değiştirilerek Uluslararası İlişkiler’in ana akım yaklaşımlarına uygun hale getirildiğidir.

Especially in the post-Cold War period the concept of geoculture has become a frequently used concept in the International Relations literature in general and in geopolitical and foreign policy studies in particular. Yet it is not possible to say that in these studies the term is used in a way that was first defined and conceptualized by Immanuel Wallerstein within the context of World Systems Analysis. In Wallerstein’s conceptualization geoculture is used to define the legitimizing ideology of the world system, thus is a systemic phenomenon. Referring to geoculture as a tool of individual states’ foreign policies does not correspond to Wallerstein’s conceptualization. The main purpose of this study isto acknowledge the reasons why a term that has been formulated by Wallerstein, is taken out of its original context in order to be used in the International Relations literature. Accordingly, the attempt to understand Wallerstein’s conceptualization of geoculture is the main focus of this study. The main argument in this line is that, by transforming the content of the term it has been adjusted to the mainstream approaches of International Relations.