Türkiye'de yaşanan ekonomi-politik gelişmeler çerçevesinde 1970'lerden 2000'lere gazetelerde kadın temsili

Abstract

Basın, gelişen iletişim teknolojilerinin sağladığı olanaklardan yararlanarak, insanın dünyaya ve olaylara ilişkin algısının şekillenmesinde önemli rol oynayan medya organlarından biri haline gelmiştir. Bu açıdan, basın örgütlerinin haber öyküsünü oluştururken ve sunarken başvurduğu yayın stratejileri ile temel bilgi kaynağı olarak basını seçen bireyin olaylara dair algısı arasında önemli bir ilişki bulunmaktadır. Yaygın basının yeniden ürettiği stereotipik temsilleri incelemek, o toplumda var olan yerleşik kalıpları ve bireye ne tür rol modeller sunulduğunu anlamamızda yardımcı olacaktır. Bu anlayışla yola çıkılarak gerçekleştirilen bu araştırmada 1970’lerden 2000’lere Türkiye’de yaşanan -ekonomi-politik gelişmeler çerçevesinde- gazetelerde kadın nasıl temsil ediliyor, sorusu cevaplanmaya çalışılmıştır. Basının kadını sunum biçimleri incelenirken, üzerinde durulması gereken en önemli noktalardan biri; basının nelerden beslendiğidir. Bilindiği gibi basın ekonomik, politik ve kültürel ilişkilerle iç içe, bu son derece karmaşık matriksten beslenen ve onu yeniden üreten bir yapıya sahiptir. Basında bir konunun yer alış biçimi analiz edilirken, bu sunum biçiminin karşılık geldiği toplumsal bağlamın ve etkili olan unsurların da ele alınması gerekmektedir. Bu nedenle; çalışma kapsamında gazetelerde kadın özneli haberler analiz edilirken, araştırılan dönemin ekonomi-politik gelişmeleri ve bunların kadına dolayısıyla da kadın özneli haberlere yansımaları göz önünde bulundurulmuştur. Öncelikle çalışma kapsamına alınan dönemleri temsil edecek şekilde 10’ar yıllık zaman aralıklarıyla 1977, 1987, 1997 ve 2007 yıllarında örneklem olarak seçilen 5 gazete (Hürriyet, Cumhuriyet, Zaman, Milli Gazete, Tercüman) 01-15 Nisan tarihleri arasında, sayfa ayrımı yapılmaksızın taranmış ve öznesi kadın olan tüm haberler araştırma kapsamına alınmıştır. Haberlerde kadınların hangi konularda, hangi mesleklerde, hangi toplumsal rollerde, hangi kıyafetlerle sunuldukları, haberin yayınlandığı sayfa, sayfadaki konumu, büyüklüğü, hangi gazete yazı türünde yayınlandığı, haberde kadınların sesine/sözüne yer verilip verilmediği, kadınların haber metnindeki rolünün ne olduğu gibi araştırmanın amacını oluşturan sorulara cevap aranmıştır. İçerik analizi uygulamasına dayalı olarak elde edilen veriler, SPSS yazılımı aracılığı ile tablolaştırılmış bu tablo ve grafikler istatistiksel anlamlılık çerçevesinde yorumlanmıştır.