Doğal güçler, pozitif haklar: İnsan haklarının evrimi

Abstract

Bu çalışmada insan haklarının şimdiye kadar olan değişimi araştırılmıştır. Araştırma sonucunda insan haklarının (human rights) günümüzdeki anlamını kazandığı dönemin 1940'lar olduğu savunulmuştur. Bu dönemden önce insan haklarına benzeyen iki hak anlayışının olduğu tespit edilmiştir. İnsan hakları anlayışının temeli olarak düşündüğümüz bu iki hak anlayışından ilki Geç Orta Çağ'da din adamları tarafından ortaya atılan doğal haklar anlayışı, diğeri ise 18. yüzyılda sermaye iktidarına sahip olanların isteğiyle ortaya çıkan insanın hakları (rights of man) anlayışıdır. Doğal haklar, insanın hakları ve insan hakları anlayışlarının ortak kümesinde yer alan özellik "doğal" olma durumudur. Bir diğer deyişle söz konusu hakların her yerde ve her zaman değişmeden var olabileceği fikridir. Bu haklara atfedilen doğal olma özelliği sabit kalırken hakların yükümlüleri, haklara kimlerin sahip olabileceği ve bu hakların kaynağının ne olduğu hak anlayışları arasında farklılık göstermiştir. Tezde, üç anlayışın da temelinde yer alan hakların doğal olduğuna ilişkin iddianın gerçeği yansıtmadığı ve ideal düzenlerin tesisi için meşrulaştırılmaya çalışılan bir kurgu olduğu sonucuna varılmıştır. Hak anlayışlarının ortaya çıkış sürecine bakıldığında değişmeyen şeyin haklar yerine güçler olduğu tezde iddia edilmiştir. Ancak bu durumun insan haklarının değerini yitirmesine yol açmaması gerektiği çünkü insan hakları olarak tanınan hakların bir kurgu olmadan da rasyonel şekilde savunulabileceği ileri sürülmüştür.