Matematik duyuşsal özellik faktörlerinin cinsiyete göre ölçme değişmezliğinin incelenmesi: TIMSS 2019 Türkiye örneği

Abstract

Uluslararası geniş ölçekli değerlendirmelerin temel hedeflerinden biri göre farklı ülkeler veya altgruplar arasında karşılaştırmalar yaparak eğitim politikaları veya eğitim sistemleri hakkında çıkarımlarda bulunmaktır. Farklı gruplar arasında karşılaştırma yapmanın temel kriterlerinden biri de ölçme değişmezliğinin sağlanmasıdır. Ölçme değişmezliği, ölçülen yapının gruplar arasında psikometrik olarak eşdeğer olduğunu göstermektedir. Ölçme değişmezliği kanıtı sunulmadan yapılan karşılaştırmalardaki farklılıklara dair iddialar güvenilmez olabilir. Bu çalışmanın amacı matematik duyuşsal özellikleri ile oluşturulan modelin cinsiyete göre ölçme değişmezliğinin sınanmasıdır. Bu amaçla TIMSS 2019 döngüsünde yer alan matematik öğrenmeyi sevme (MOS), matematik öğretiminin netliği (MON), matematik dersinde disiplinsiz davranış (MDDD), matematikte kendine güven (MKG) ve matematiğe değer verme (MDV) ölçekleri ile Matematik Duyuşsal Özellikleri Modeli oluşturulmuştur. Çalışmanın örneklemini TIMSS 2019 döngüsüne 8. Sınıf düzeyinde Türkiyeden katılan 3658 öğrenci oluşturmaktadır. Araştırmanın ilk bölümünde matematik duyuşsal özellikler modelinin faktör yapısını incelemek için Doğrulayıcı Faktör Analizi (DFA) yapılmıştır. DFA modeli sonuçları model veri uyumunun sağlandığını göstermektedir (RMSEA=0.046, SRMR=0.051, CFI=0.973 ve TLI=0.975). Ölçme değişmezliği analizinde Çok Gruplu DFA (ÇG-DFA) analizi ile aşamalar arasında hiyerarşik olarak test edilmiştir. Bulgular, matematik duyuşsal özellikler modelinin sırasıyla yapısal, metrik, ölçek ve katı değişmezlik aşamalarını karşıladığını göstermektedir. Dolayısıyla matematik duyuşsal özellikler modelinin cinsiyete göre faktör yükleri, varyansları, hata varyansları ve kovaryansları eşdeğer olup gruplar arasında anlamlı karşılaştırmalar yapılabileceği sonucuna ulaşılmıştır. Ölçme değişmezliğinin incelenmesinin ardından modelde yer alan değişkenlerin cinsiyete göre anlamlı farklılıklarını incelemek için t testi analizleri gerçekleştirilmiştir. Sonuçlar, MON ölçeğinde erkekler lehine, MKG ve MDDD ölçeklerinde kızlar lehine anlamlı farklılık olduğuna işaret ederken, MDV ve MOS değişkenlerinde cinsiyete göre anlamlı farklılık bulunmamaktadır.