Ekonomik karmaşıklık düzeyinin enerji tüketimi ve ekonomik büyüme ile ilişkisi: Yatay kesit bağımlılığı altında panel veri analizi

Abstract

Ekonomik karmaşıklık ülkelerin sahip olduğu üretim tekniği, beşerî sermaye ve rekabet gücü gibi kavramları içine alan değerler kümesini ifade etmektedir. Uluslararası ticaretin rekabetçi dinamik yapısı ülkeleri ürün kompozisyonlarında çeşitliliğe ittiği kadar üretilen ürünün ülkelere öznel getiriler de sunmasını gerekli kılmaktadır. Bu yönüyle ekonomik büyümede önemli bir gösterge olan ihracat ekonomik karmaşıklık kavramı ile etkileşim halindedir. Ülke çıktılarında birincil ürünlerden sofistike ürün üretimine geçmek, gerektirdiği teknolojik düzey açısından enerji maliyeti başta olmak üzere çeşitli maliyet unsurlarını da beraberinde getirmektedir. Bu doğrultuda BRICS-T (Brezilya, Rusya, Hindistan, Çin, Güney Afrika, Türkiye) grubu için 2000-2020 yıllarına ait veriler ile ekonomik karmaşıklık, birincil enerji tüketimi ve iktisadi büyüme arasındaki ilişki yatay kesit bağımlılığını dikkate alan panel veri analizi metodu kullanılarak test edilmiştir. Modele uygulanan Emirmahmutoglu ve Kose (2011) nedensellik testi neticesinde ekonomik karmaşıklıktan enerji tüketimine doğru tespit edilen güçlü nedensellik, enerjide dışa bağımlı olan ülkelerin ekonomik büyüme stratejilerinde ürün sofistikasyonu gerçekleşmelerini yerine getirmede güçlükler yaşayacağı tespit edilmiştir.