Cumhuriyet kadınının değişen silueti: İdeolojik bir araç olarak güzellik yarışmaları

Abstract

Kadın bedeni, her daim ideolojinin öznesi olagelmiş ve temsil niteliğiyle devlet politikalarında önemli bir yer edinmiştir. Türkiye özelinde de İmparatorluk’tan Cumhuriyet’e geçiş sürecinde, modernleşme çabalarının bir yansıması olarak en çok kadınlarla ve kadın bedenleriyle uğraşılmıştır. Cumhuriyet’in kendisiyle özdeş anılmasını arzu ettiği pek çok değer, kadınlar üzerinden temsil edilmektedir. Böyle bir iklimde, ilki 1929 yılında Cumhuriyet Gazetesi organizasyonu ile gerçekleştirilen güzellik yarışmaları son derece önemlidir. Sonradan bir gelenek haline gelecek bu yarışmalar vasıtasıyla zamanın idealize edilen kadın bedenlerinin yanı sıra ideal kadınlık temsillerine de şahitlik edilecektir. Devletin yıllar içerisinde dönüşen ideolojisinin kadın bedenlerine nasıl yansıdığını irdelemeyi amaçlayan bu çalışmada, genel tarama metodu kullanılmış; kimlik ve beden politikaları ile ideal kadın/lık temsilleri arasındaki ilişki kurulmuştur. Cumhuriyet Kadınının değişen silueti, Cumhuriyet’in kuruluşundan bugüne yapılmış tüm güzellik yarışmaları içinden seçilen örnekler dikkate alınarak analiz edilmeye çalışılmıştır. Dönemsel dönüşümü yansıttığı varsayılan 1930-1950-1970-1990 ve 2010 tarihli yarışmalar seçilmiştir. Bu yarışmalarda birinci ilan edilen kadınlar, kimlikleri ve bedenleri üzerinden yapılan ikili bir okumaya tabi tutulmuştur. “Tacı hak eden kadın kimdir?” sorusuna yanıt aranmış; kadınların sosyo-demografik nitelikleri üzerinden bir betimlemeye gidilmiştir. Sonrasında ise kadınların fotoğrafları biçimsel açıdan analiz edilerek, ideal beden temsilindeki evrimin görsel dönüşümü gözler önüne serilmiştir. Böylece tamamlanan analiz; sonuç kısmında ideolojik hegemonya, beden politikaları, temsil ve kimlik tartışmaları çerçevesinde yorumlanmıştır.