Türkiye’de çevre kirliliğinin belirleyicileri üzerine ekonometrik bir analiz

Abstract

Sanayi Devrimi’nin yarattığı endüstrileşmiş toplumlarda artan tüketim talebine bağlı olarak yaşanan üretim artışı ile üretim ve tüketim kalıplarındaki değişiklikler, doğal kaynakların bilinçsiz bir şekilde kullanılmasına neden olmuş; çevre sorunlarının hızla artışını da beraberinde getirmiştir. Özellikle gelişmekte olan ülkelerin gelişmiş ülkeleri yakalama isteği, çevresel hassasiyetin geri planda kalmasına sebep olabilmektedir. Türkiye’de özellikle 1980’lerden sonra yaşanan ticari serbestleşme, dış ticaretin ve hızlı kalkınma anlayışının önem kazanmasına yol açmıştır. Çevre kirliliğinin oluşumunda birçok faktör rol oynamakla birlikte sanayileşme ve kentleşmenin birlikte yaşandığı bu süreç, çevresel sorunların artmasının önemli bir nedeni olarak ele alınmaktadır. Bu açıdan çalışmada Türkiye’de 1960-2018 dönemi arası reel hasıla, dış açıklık oranı ve kentleşme düzeyi değişkenlerinin CO2 emisyon hacmi üzerindeki etkilerinin incelenmesi amaçlanmış ve ARDL (Autoregressive-Distributed Lag) sınır testi yöntemi kullanılmıştır. Yapılan analiz sonucunda değişkenler arasında eşbütünleşme ilişkisi belirlendikten sonra bağımsız değişkenlere ait uzun dönem katsayıları hesaplanmıştır. Hesaplanan uzun dönem katsayılarına göre çalışmada kullanılan bağımsız değişkenlerin çevre kirliğini artırdığı sonucuna ulaşılmıştır.