Türkiye’de fen bilimleri eğitiminde analoji üzerine yapılan lisansüstü tez çalışmalarının betimsel içerik analizi

Abstract

Bu araştırma ile Türkiye’de fen bilimleri eğitiminde analoji üzerine yayınlanan lisansüstü tezlerin genel eğilimlerini belirlemek amaçlanmıştır. Bu amaçla nitel araştırma yöntemlerinden betimsel içerik analizi kullanılmıştır. Yüksek Öğretim Kurulu (YÖK) Ulusal Tez Merkezi'nde, 2002-2019 yılları arasındaki fen bilimleri eğitiminde analojinin kullanıldığı tezler taranmış ve bu çalışma kapsamında erişime açık olan 29 lisansüstü tez, bazı değişkenlere göre incelenmiştir. Analoji alanında yayınlanan çalışmalar; yıl, yayın türü, araştırmanın amacı, konu alanı, araştırmanın yöntemi, seçilen örneklem, veri toplama araçları, veri analiz teknikleri, geçerlik, güvenirlik, uygulama süresi, araştırmanın sonucu ve önerileri açısından değerlendirilmiştir. Çalışmalar incelendiğinde en fazla yüksek lisans seviyesinde ve 2019 yılında çalışmalar yapıldığı görülmüştür. Yapılan lisansüstü tez çalışmaların amaçlarına bakıldığında daha çok başarı, tutum ve kalıcılığa etkisinin araştırıldığı görülmektedir. Konu alanında ise “Madde” konusuna daha çok rastlanmaktadır. Örneklem olarak ortaokul öğrencileriyle yapılmış çalışmalar ön plana çıkmaktadır. Araştırma yöntemi bakımından ise nicel yöntemin daha çok kullanıldığı tespit edilmiştir. Yaygın kullanılan veri toplama araçlarının; başarı testi, Likert tipi ölçek ve görüşme olduğu belirlenmiştir. Yapılan lisansüstü tez çalışmaların sonucunda analoji kullanımının ağırlıklı olarak akademik başarı, tutum, kalıcılığı artırmada etkili olduğu bulgularına ulaşılmıştır. İncelenen çalışmaların genellikle, ‘’Farklı konu, farklı ders, farklı örneklem ve farklı sınıf seviyeleri ile araştırmalar yapılabilir. ‘’ ve ‘’ Öğretmenlere hizmet içi seminerler ile analoji yöntemi uygulamaları yapılmalıdır’’ şeklinde önerilerinin olduğu görülmüştür. Yapılacak olan çalışmalarda derinlemesine incelemeye imkân sağlayan yöntemlerin kullanılması öneri olarak sunulmaktadır.