Türkiye imalat sanayinde yurtiçi satışlar ve ihracat ilişkisi: BİST Sınai Endeksinde yer alan imalat sanayi işletmeleri üzerine bir uygulama (2010-2020)

Abstract

Bu çalışmada Türkiye ihracatında stratejik öneme sahip olan imalat sanayinin yurtiçi satışları ve ihracatı arasındaki ilişki 2010-2020 yılları için incelenmektedir. Çalışmanın veri setini Borsa İstanbul (BIST)’da işlem gören, BIST Sınai Endeksi içinde yer alan ve 2010 yılı itibarıyla itibariyle aktif büyüklüğü 100 Milyon TL’nin üzerinde olan imalat sanayi işletmeleri oluşturmaktadır. Çalışmada panel veri analizi çerçevesinde panel eş bütünleşme testleri uygulanmıştır. Modelin uzun dönem regresyon katsayıları incelenmiş ve model tahmini için Panel Düzeltilmiş Standart Hataları tahmincisi (Panel Corrected Standart Errors- PCSE) kullanılmıştır. Ayrıca ihracat ve yurt içi satışlar değişkenleri arasındaki nedensellik ilişkisinin incelenmesi için panel nedensellik testi uygulanmıştır. 2010-2020 dönemi itibarıyla BIST Sınai Endeksinde yer alan 68 sanayi işletmesinin yurtiçi satışları ile ihracatları arasında eşbütünleşme ilişkisi bulunduğu sonucuna ulaşılmıştır. Bu iki değişken arasında ilgili literatür çerçevesinde iktisadi anlamda tamamlayıcılık ilişkisi olduğu da tespit edilmiştir. Ampirik analiz sonuçlarına göre BİST Sınai Endeksinde yer alan imalat sanayi işletmelerinin yurtiçi satışlarında meydana gelen %1 düzeyindeki artışın bu işletmelerin ihracatlarını %0,77 oranında artırdığı, bu işletmelerin ihracatlarının %1 düzeyinde artmasının ise yurtiçi satışlarını %0,17 oranında artırdığı bulgusuna ulaşılmıştır.

In this study, the relationship between domestic sales and exports of the manufacturing industry, which has a strategic importance in Turkey's exports, is examined for the years 2010-2020. The data set of the study consists of manufacturing industry enterprises that are traded in Borsa Istanbul (BIST), included in the BIST Industrial Index, and with an asset size of over 100 million TL as of 2010. In the study, panel cointegration tests were applied within the framework of panel data analysis. The long-term regression coefficients of the model were examined and the Panel Corrected Standard Errors (PCSE) estimator was used for model estimation. In addition, panel causality test was applied to examine the causality relationship between export and domestic sales variables. It has been concluded that there is a cointegration relationship between the domestic sales and exports of 68 industrial enterprises included in the BIST Industrial Index as of the 2010-2020 period. It has also been determined that there is a complementary relationship between these two variables in the economic sense within the framework of the relevant literature. According to the results of the empirical analysis, it was found that the 1% increase in the domestic sales of the manufacturing industry enterprises included in the BIST Industrial Index increased the exports of these enterprises by %0,77, while the 1% increase in the exports of these enterprises increased their domestic sales by %0,17.