21. yy’da Türk ve İslam toplumları’nda ‘‘Asker-Siyaset İlişkisi’’ üzerine siyasi ve tarihi bir inceleme

Abstract

Siyasi ve askeri bürokrasi arasında yaşanan, yönetim erkine sahip olma mücadelesi ilk dönemlerden bugüne tüm ülkelerde çetrefilli bir konu olarak var olagelmiştir. Türk ve İslam toplumlarında da bu sorun hala varlığını korumaktadır. Askeri darbeler, muhtıralar, siyasi baskı araçları kullanılarak ilerlenen bu süreç, İslam toplumlarında devlete ve topluma ciddi zararlar vermiş ve vermeye devam etmektedir. ‘‘Kanun ordusu’’ fikrinin tam olarak oluşması ve bu temelde siyasi ve askeri aktörlerin bir araya gelerek hareket etmeleri, sorunun aşılabilmesi için önemli bir olgudur. Gerek ilk dönem İslam devletlerinde gerek Osmanlı tarihinde gerekse de Cumhuriyet dönemi Türkiye’sinde asker ve siyaset ilişkisi daima sorunlu bir konu olmuştur. İki farklı bürokratik tabaka arasındaki sürtüşmenin bedelini halk ödemek zorunda kalmıştır. Bu temelde hem İslam tarihinde hem de Türk tarihinde darbeler, önemli bir bölümü oluşturmaktadır. Demokrasi adına verilen mücadelelerin, askeri darbeler ile kesintiye uğraması, seçilmiş iktidarların silahın gerisinde kalması İslam coğrafyasındaki büyük resmin ana temasını oluşturmaktadır. Bu çalışmada, özellikle askeri bürokrasinin, siyasi bürokrasi üzerine yaptığı baskıların sonuçları üzerinde durulmuştur. İki bürokratik tabakanın anlaşmazlık yaşamasının ne gibi sonuçlar doğurabileceği incelenmeye çalışılmış, son olarak da ‘‘kanun ordusu’’ fikrinin gelişip, tüm askeri kadrolarca kabul görmesi için atılması gereken önemli adımlar vurgulanmıştır.