Eskişehir ve çevresindeki Bizans dönemi yapıları

Abstract

Eskişehir çağlar boyunca günümüzde olduğu gibi İç Anadolu ile Batı ve Kuzeybatı Anadolu arasında önemli bir kavşak noktası olmuştur. Roma döneminde adı Latinceye dönüşmüş haliyle Dorylaeum ya da Dorlaeum olan yerleşim, Bizans döneminde ise Hellenistik dönemden gelen Grekçe adıyla Dorylaion olarak anılmaktadır. Arap kaynaklarında Darauliya, Adruliya veya Drusilya isimleriyle anılan şehrin Anadolu’daki pek çok şehirden farklı olarak antik ismi korunamamış, yerleşim merkezinin değişmesiyle zamanla Dorylaion ismi unutulmuştur. Günümüzde şehrin Odunpazarı olarak anılan bölgesine yerleşen Türkler terkedilen ve harabeye dönüşen Dorylaion Kalesi’ni Şarhöyük (Şahr / Şehir höyük) çarşı ve hamamların bulunduğu yerleşim merkezini ise eski şehir olarak adlandırmış, zamanla yerleşimin tekrar o bölgeye doğru yayılmasıyla kent merkezi Eskişehir ismini almıştır. Şehrin territoryumuna dahil olup günümüze ulaşabilmiş Bizans dönemine ait en erken kalıntılar İmparator I. Iustinianus dönemine aittir. Günümüzde Dağlık Frigya, Erken Bizans döneminde ise Phrygia Salutaris (Şifalı Frigya) olarak adlandırılan bölge içerisinde yer alan yerleşim bu isme uygun bir şekilde doğal sıcak su kaynaklarının beslediği hamamları ile ünlüdür. Günümüzde halen Sıcaksular bölgesinde pek çok hamam yer almakla birlikte Bizans dönemine ait bir hamamın kalıntısına henüz rastlanmamıştır. Bizans dönemi yapıları yerleşim merkezinde iki kale ile temsil edilirken, günümüze ulaşan dönem eserlerinin büyük bir kısmı Frig Vadisi’nde yer alan kaya yapılarıdır. Bu çalışma Eskişehir ilinin günümüz idari sınırları içerisinde kalan Bizans Dönemi yapılarını genel hatlarıyla tanıtmayı ve Eskişehir’e yönelik olarak gerçekleştirilecek kültür, turizm, tarih, sanat tarihi ve arkeoloji alanlarındaki çalışmalara destek olmayı amaçlamaktadır. Sunulan bilgiler sadece kütüphane çalışması ile kaynaklardan derlenmiş olmayıp yaptığımız yüzey araştırmaları ve belgeleme çalışmaları ile desteklenmiştir.