Bir yapıtı politik ve kültürel kodlarından okumak; Şehit Arayan #2

Abstract

Bu makalede, İran doğumlu sanatçı Shirin Neshat’ın, 1993-1997 yılları arasında gerçekleştirmiş olduğu Allah’ın Kadınları adlı fotoğraf serisinden, “Şehit Arayan#2” fotoğrafı, dönem ve sanatçı bağlamında politik ve kültürel kodları üzerinden analiz edilmeye çalışılmıştır. Tarihsel gelişim sürecinde toplumların yaratmış oldukları değerler bütünü içerisinde oldukça önemli bir yer tutan din ve politika Shirin Neshat yapıtlarında birbiriyle örüntülü iki temel unsurdur. İran halkının duyuş ve düşünüş biçimine dair önemli veriler barındıran bu iki olgu Neshat’ın yapıtlarında Doğu’ya dair derin izlekler taşır. Sanatçı, merkezine kendi bedenini yerleştirdiği kurgularında silah ve lale gibi İran kültüründe özel anlamlar barındıran metaforik imgeler kullanırken, Fars kaligrafisiyle bedenin açıkta kalan bazı bölgelerini İran’ın iki önemli kadın şairinin dizeleriyle bezer. Neshat çalışmalarında, İslam dünyasının Şii geleneğini, bu geleneğin içeriğinde barındırdığı ritüellerden kesitler alarak, anıtsal fotoğraflar eşliğinde yorumlar. Doğu’da dünyaya gelen, gençlik yıllarından itibaren yaşamını Amerika’da sürdüren çift kimlikli sanatçı, bu seride adeta kendi yarattığı dilde Doğu’yu Batı’ya anlatır. Çalışmada, nitel araştırma yöntemi ile literatür taraması yapılarak, metaforik imgeler aracılığıyla kurgulanmış temsil üzerinden, belli bir dönemin belli bir coğrafyasında, bedeninin ürettiği politik ve kültürel kodlara odaklanılmıştır.