Türkiye’de paranın depolitizasyonu, Merkez Bankası bağımsızlığı ve siyasal partilerin dönüşümü

Abstract

Neoliberalizm, para politikasının siyasetten bağımsız, teknokrasinin ilkeleri etrafında uzmanlık ve bilimselliğin öne çıktığı bağımsız merkez bankaları tarafından gerçekleştirilmesini desteklemektedir. Bu çalışma merkez bankası bağımsızlığını, neoliberal düşünce ve teknokrasiye uyum bağlamında Türkiye’deki siyasal partilerin desteği açısından incelemektedir. Neoliberal düşüncenin Türkiye’de tam anlamıyla yerleştiği 2001 yılındaki Güçlü Ekonomiye Geçiş Programı öncesi ve sonrasında, siyasal partilerin merkez bankası bağımsızlığı konusunda tercihlerini belirlemek amacıyla 1999 ve 2002 yıllarında siyasal partilerin ilan ettikleri seçim beyannameleri analiz materyali olarak seçilmiştir. Seçim beyannamelerinde yer alan merkez bankası bağımsızlığına ilişkin ifadeler eleştirel söylem analizi yöntemiyle çözümlenmiştir. Bulgular, farklı ideolojilere sahip ve siyasetin farklı kanadında bulunan partilerin enflasyonu düşürmek, kamu açıklarını azaltmak ve siyasetin müdahalesini engellemek amaçlarıyla para politikasında bağımsız merkez bankasını desteklediğini ve seçmenlerine ilan ettiğini göstermektedir. Sonuç olarak, siyasal partiler neoliberal düşünceye uyum sağlamışlar ve merkez bankası bağımsızlığını kendi ideolojilerine ve seçmenlerin tercihlerine uygun olmasa da desteklemişlerdir. Her bir siyasi parti ekonomide kendi ideolojisini terk etmiş ve her biri neoliberal bir siyasal organa dönüşmüştür. Para politikası da teknokrasinin egemenliğinde bilimsellik ve uzmanlık ilkeleri bağlamında toplumsal sorunlar karşısında nötr bir kimliğe kavuşmuştur.