Proje Risk Düzeyinin Belirlenmesi İçin Simülasyonu ve Bulanık Kümeler Teorisini Temel Alan Bütünleşik Bir Yaklaşım

Abstract

Belirlilik varsayımı altında yatırım projeleri değerlendirilirken, proje alternatiflerini değerlendirmek için gereken ve tahmin edilerek belirlenen nakit girişleri, nakit çıkışları, toplam yatırım tutarı gibi proje parametrelerinin gerçekleşmesinin kesin olduğu ve tahmin edilen tüm sayısal değerlerin gerçekleşen değerlerden bir sapma göstermeyeceği varsayılmaktadır. Ancak gelecek ile ilgili yapılacak tahminlerin kesin ve fiilen gerçekleşen değerler olacağını varsaymak çoğu zaman doğru bir davranış olmaz. Geleceğin belirsizliklerle ve risklerle dolu olması sebebiyle, proje alternatiflerine ilişkin değerlerin önceden doğru ve sapmasız olarak tahmin edilmesi hemen hemen imkansızdır. Bu çalışmada, geleceğe yönelik belirsizliğin ve riskin bulunduğu ortamlarda yatırım projelerinin risk düzeylerinin belirlenmesi ve elde edilen sonuçlara göre yatırım kararının verilmesi amacıyla simülasyonu ve bulanık küme teorisini temel alan bir yaklaşım önerilmektedir. Çalışma kapsamında proje parametre değerlerine ait bilgi belirsizliğinin farklı durumlarında karar vericiye yol gösterecek bir akış sunulmaktadır. Bu akış sayesinde proje değerlendiricisinin, proje parametrelerinin alacağı değerleri nasıl belirlediğine bağlı olarak (deterministik, stokastik ya da bulanık) tüm olası durumlarda proje riskini daha kolay belirlemesi ve analiz edebilmesi hedeflenmiştir.

During evaluation of investment projects under certainty assumption, it is assumed that the realization of project parameters such as; estimated cash incomes which are necessary to evaluate the project alternatives, cash outcomes, total investment value are certain and there will not be any deviation between all the estimated numerical values and their realized values. However, this assumption, parameter values in the future would be the exact values as actual values forecasted in the present, would not be rational behavior most of the time. Since fully uncertain and risky future conditions, it is almost impossible to forecast the true and exact values of project alternatives. In this study, a simulation and fuzzy set theory based approach is proposed to determine the risky levels of investment projects and to make an investment decision depends on the obtained results under uncertainty and risk future conditions. In the scope of the study, a flow is presented to guide to the decision maker under different situation of information uncertainty that belongs to project parameter values. Via this flow it is aimed that project evaluator can determine and analyze risk of the project more easily in all the possible situations depend on how the project parameter values determined (deterministic, stochastic or fuzzy).