Gerçeküstücü Sinemada Kara Mizah ve Burjuvazinin Gizemli Çekiciliği

Abstract

İnsanı insan yapan, onu öbür canlılardan ayıran önemli niteliklerden biri de gülebilmesi ya da gülmesidir. Tebessümden sırıtmaya, kahkahadan kikirdemeye gülmenin olduğu kadar güldürmenin de pek çok şekli, türü var. Kara mizah da bu türlerden biri. Kökenine inildiğinde Cervantes’in Don Kişot’undan Sokrates’in Diyaloglarına kadar geriye gidilebilecek kara mizahın, 20. Yüzyıl sanatı açısından da ayrı bir önemi var. Sanat tarihinin akışına genel olarak bakıldığında, kara mizahın en iyi örgütlendiği ve kendisini en yetkin şekilde duyurduğu yerlerden birinin de gerçeküstücü sanat akımı olduğu görülür. Kara mizah sıradan anlamıyla mizahtan nerede ayrılır? Gerçeküstücülük ile kara mizah arasında nasıl bir bağ vardır ve bu bağın kurucu öğeleri nelerdir? “Gülme”nin özü nedir? Yüzyılın sanatı olarak nitelendirilen sinema, kara mizahtan nasıl yararlanmış, onu nasıl kullanmıştır? Aşağıdaki yazının, gerçeküstücü sinemanın öncü adı Luis Bunuel’in ustalık dönemi filmlerinden biri olan “Burjuvazinin Gizemli Çekiciliği”ni ele alarak yukarıdaki sorulara bir yanıt vermeye çalıştığı söylenebilir.