Sinematografik bilim-kurgu yayınlarının çocukların dünya görüşünün oluşumu üzerindeki etkileri

Abstract

Dünya görüşü, bireyin içinde yer aldığı kültür ve alt-kültürlerle etkileşiminde, insanın doğası, insan-doğa ilişkisi, insan-zaman ilişkisi, insan için yaşamda temel amaç, insan-insan ilişkileri boyutlarında yaşam boyunca oluşan, gelişen, değişen bilgilerinin, değerlerinin ve tutumlarının bir bileşkesi olarak, fizik ve toplumsal çevresini anlamasını ve anlamlandırmasını sağlayan bir yaşama felsefesidir. Temeli çocukluk çağında belirlenen dünya görüşünün oluşumunda aile, arkadaşlar, okul vb. gibi geleneksel ortamlar yanında günümüzde genelde tüm kitle iletişim araçları, özellikle görsel-işitsel olanları çocuklar ve gençler açısından gözönüne alınması gerekli bir etken oluşturmaktadır. Bu araçların, öncelikle de televizyonun çocuk yaşamındaki yeri, iletilerin etkileri üzerinde durmayı gerektirmektedir. Bu iletilerin üretildikleri kaynak kültürlerdeki işlevi ve etkisi kültürleme süreci, tüketici olan yabancı kültürlerde ise geleneksel kültürleme sürecinde ters düşebilecek bir kültürleşme süreci çerçevesinde değerlendirilebilir. Bu bağlamda televizyonumuzda sıkça yer verilen bilim-kurgu film ve dizileri çocuklar açısından çekici, etkili bir ileti türü olarak güçlü bir kültürleşme aracı kabul edilebilir. Çalışma, bu sorudan hareketle, sinematografik bilim-kurgunun çocukların 'gelecek' dünya görüşü üzerindeki etkisini saptamak amacıyla yapılmıştır. Bunun için, Eskişehir'de hane gözlemi yoluyla orta kesim ailelerin 11, 12, 13 yaş çocuklarından oluşturulan yarısı kız, yarısı erkek 30 kişilik örneklem grubuna uygulama aracı olarak belirlenen 'Yıldız Savaşları' filminin gösteriminden önce ve sonra, bu filme temel olarak hazırlanan 'Çocuk Anketi II' uygulanmıştır. Ayrıca, çocuklar ve anababaları hakkında tamamlayıcı genel bilgiler de 'Çocuk Anketi I' ve anneye uygulanan 'Hanehalkı Anketi' ile sağlanmıştır. Anketler görüşme tekniğiyle doldurulmuştur. Çalışmanın uygulama aşaması Aralık 1984 - Ocak 1985 tarihleri arasında gerçekleştirilmiş ve sinematografik bilim-kurgunun çocukların dünya görüşü üzerinde etkili olduğu bulunmuştur.