Bursa'dan Kosova'ya : Hüdavendigar dönemi (I. Murad) Osmanlı mimarisi

Abstract

"Bursa'dan Kosova'ya: Osmanlı Mimarisinde 1. Murad (Hüdavendigar) Dönemi" başlıklı tezde 1362 ile 1389 yılları arasında inşa edilmiş olan Osmanlı mimari eserleri konu edinilmiştir. Orhan Gazi'nin 1362 yılında ölmesinin ardından beyliğin başına geçen I. Murad döneminde siyasal ve askeri alandaki gelişime paralel olarak Osmanlı Beyliği yaklaşık 261.000 km'lik bir alana ulaşmıştır. Söz konusu alandaki 31 farklı yerleşim yerinde 89 yapı inşa edildiği tespit edilmiştir. Bu yapılardan 52'i günümüze ulaşmamış, 7 yapı yeniden inşa edilmiş, 6 yapı kısmen günümüze ulaşmış, 24 yapı ise dönem özelliklerini büyük ölçüde koruyarak bugüne ulaşmıştır. I. Murad dönemi mimari oluşumuna hanedan üyeleri, akıncı beyleri, yönetici ve ilmiye sınıf mensupları ile ahi, şeyh ve dervişler olmak üzere üç farklı sosyal sınıf bani olarak yön vermiştir. Dönem yapılarından sadece 3'ünde mimar ismini bildiren kitabeye rastlanmıştır. Tuzla Hüdavendigar Mescidi'nin kitabesinde bina emininin, Ankara Çankırı Kapı Köprüsü'nün kitabesinde ise hattat ismi bildirilmesi Osmanlı mimarisinde bu yöndeki ilk kayıtlar olması bakımından önemlidir. I. Murad döneminde cami, mescit, medrese, mektep, imaret, zaviye, hamam, kaplıca, türbe, köprü, han ve saray olmak üzere 14 farklı yapı tipine ait örneklerle karşılaşılmıştır. İnşa edilen 89 yapıdan 15'i hamam, 4'ü han, 2'si kaplıca, 4'ü köprü, 7'i medrese, 2'si mektep, 27'si mescit-cami, 3'ü kiliseden dönüştürülen cami, 4'ü saray, 3'ü türbe, 3'ü ulu cami, 8'si ise zaviyedir.