Batılılaşma dönemi Türk resminde beden ve temsil sorunları çerçevesinde kadın figürü

Abstract

Osmanlı Devleti kuruluşundan 16.yüzyıla kadar sürekli olarak yukarıya doğru bir gelişim çizgisi izlerken 16. yüzyıl sonundan itibaren toprak kaybetmeye başlamış, askeri alanda birçok başarısızlık yaşamıştır. Bütün bunlardan sonra Osmanlı, Batının bilgisinden ve teknolojisinden faydalanmak üzere yüzünü Batıya dönmüştür. Batıya yönelişteki ilk amaç Batılılaşmaya yönelik değildir. Batıya benzemek Batılı gibi olmak gibi düşüncelerden yola çıkılmamıştır. Lale Devri ile başlayan Batılılaşma hareketleri Osmanlıda kültür ve sanat hayatını etkilemiştir. Osmanlı'da çağdaşlaşma hareketlerinin devlet düzeyinde başlaması zorunluluk olarak değerlendirilebilir ancak sanatta görülen değişim zorlamayla değil kendiliğinden oluşmuştur. Bu da toplumlar arasında en hızlı ve en kolay biçimde etki ve yayılma olanağının sanatta görüldüğü düşüncesini desteklemektedir. Sanatçı toplumdışı bir varlık olmadığından sanatçının toplumdaki değişime ayak uydurması kaçınılmazdır.Osmanlıda sanat çağdaşlaşma hareketlerı dahilinde en köklü değişimleri yaşamıştır. Çağdaşlaşma hareketleri Batılasma süreci ile baslatılsa da, çağdaşlaşmada tek etken Batı olmamış, Osmanlı geleneğinden tamamen kopmamıştır. Bunun ilk örnekleri 17. ve 18. yüzyılda geleneksel resim sanatı olan minyatür sanatında görülen değişimler olmuştur. Bu çalışmada geleneksel minyatür sanatından Batılı anlamda tuval resmine geçiş sürecinde yaşanan değişimler incelenmiş, özellikle Batılılaşma dönemi Öncesinde beden algılaması ve sonrasında batılı algılamayla yorumlanan beden, figür konuları arastırılmıştır. Batılılaşma dönemi öncesinde görsel imgeler İslamiyet'in de etkisiyle, göze görünmekten ziyade okunmak üzere yada harfin göze temsili yeti sayesinde örgütlenmiştir. Bu durum içinde diğer etkiler Doğulu algılama ve batılı algılama süreçleri karşılaştırma yoluyla incelenmiştir. Batılı algılamada figürde görülen temsil anlayışı ve Türk resmini etkileme süreci ve bu etkinin yarattığı yansımalar anlaşılmaya çalışılmıştır. Batılılaşmanın Osmanlı resim sanatında figür ve kadın figürü yorumuna etkileri, Batılılaşma hareketleriyle gelişen Türk resim tarihi dönemleri içinde kadın figürü algılaması incelenirken kadına hak ve özgürlükler konusunda nasıl değişimler görülmüş, farklı alanlarda kadın ve kadın figürü tanımlanmaya çalışılmıştır.