Roma hukuku'nda şekil

Abstract

Günümüz hukukunun temeli olan Roma Hukuku’ndan bu yana, hukuki işlemlerde şekil unsuru önemini korumuştur. Hukuki işlemlerde şekil, kişilerin iradelerini beyan ederken başvurdukları söz ya da yazılı işaret gibi dış kalıplardır. Roma Hukuku, günümüz hukuk sisteminden farklı şekil anlayışına sahiptir. Roma Hukuku’nun, özellikle ius civile işlemleri dikkate alındığında, oldukça şekilci bir hukuk oldugu bilinmektedir. Ius gentium ise, esnek ve degişen toplum koşullarına açık hukuk kurallarını içermekteydi. Tezin birinci bölümünde, önce şekil konusu kavram olarak ele alınıp, hukuk düzeni ve şekil anlayışında meydana gelen değişim incelenmiş, ayrıca, günümüz hukukundaki şekil anlayışı açıklanmıştır. Ius civile’nin ve ius gentium’un hukuki işlemlerin şekli özelliklerini farklı olarak etkilediği belirtilmiştir. Roma Usul Hukuku işlemlerinin şekli özellikleri incelenmiştir. Tezin ikinci bölümünde, maddi hukuk alanında şekle bağlı olarak yapılan başlıca Roma Hukuku işlemleri inceleme konusu olmuştur. Bu işlemlerin hangi sebeplerle ve kaygılarla şekle bağlı olarak yapılmış oldugunu açıklamak uygun görüldügünden, yeri geldikçe bu işlemlerin içinde yer aldıgı Roma Hukuku kurumları hakkında bilgi verilmiştir. İlk olarak Roma Eşya Hukuku’nda mülkiyeti devir işlemleri olan “mancipatio” ve “in iure cessio” incelenmiş, daha sonra Roma Borçlar Hukuku kapsamındaki, şekle bağlı çok önemli bir işlem olan sözlü akid stipulatio üzerinde durulmuştur. Daha sonra, Roma Aile Hukuku’ndaki hısımlık, aile (familia), baba hakimiyeti (patria potestas), evlilik (matrimonium), nişanlanma (sponsalia), dos tesisi gibi önemli kurumlar, şekle baglı islemlerle ilintili olarak ele alınmıştır. Roma Kişiler Hukuku’nda ise azat etme işlemleri şekil açısından değerlendirilmiştir. Roma Miras Hukuku’nda ise özellikle vasiyetname (testamentum) türleri, vasiyetnamenin içeriği, mirası kabul şekilleri etraflıca incelendikten sonra çalışmaya son verilmiştir.