Küresel kamu malı olarak sağlık ve kuş gribinin Türkiye ekonomisine etkileri

Abstract

1990'lı yılların başlarından bu yana artan küreselleşme süreci kamu maliyesi literatüründe yeni ve önemli bir kavram olarak küresel kamu mallarını ortaya çıkarmıştır. Kısaca sağlık, çevre, barış ve güvenlik vb. olarak adlandırılan bulaşıcı hastalıklarla mücadele, çevresel bozulmanın önlenmesi, barış ve güvenliğin sağlanması vb. küresel kamu malları olarak büyük ölçüde kabul görmektedir. Ancak, uluslararası ortamda devlete denk bir kurumun olmaması nedeniyle küresel kamu mallarının üretimi ve finansmanı yetersiz hale gelmektedir. Bu yüzden, devletler ve diğer aktörler arasında eşgüdüm ve işbirliği çabalarının artırılması gerektiği ileri sürülmektedir. Küresel kamu malları içerisinde sağlık malı küresel eşgüdüm ve işbirliği çabalarının önemini ortaya koyması açısından epey önemlidir. HIV/AIDS'in 20 yıldır tüm dünyaya yayılması ve son yıllarda SARS ve kuş gribi gibi büyük ölçüde salgına dönüşme potansiyeli taşıyan yeni bulaşıcı hastalıkların ortaya çıkması sağlıkta küresel eşgüdüm ve işbirliği çabalarının ne kadar önemli olduğunu göstermektedir. Ayrıca, Türkiye'de görülen kuş gribi vakaları sağlığın insanlık için yalnızca yaşam kayıplarının önlenmesi bakımından değil, ekonomik refah kayıplarının sınırlandırılması bakımından da büyük önem taşıdığını kanıtlamaktadır.