OECD ülkelerinin sağlık alanındaki etkinliklerinin bulanık veri zarflama analizi ile belirlenmesi

Abstract

Bu çalışma, OECD ülkelerinin sağlık alanındaki etkinliklerinin bulanık veri zarflama analizi ile belirlenmesi ve bulanık kümeleme analizi yardımıyla Türkiye'nin sağlık etkinliğinin içinde bulunduğu kümedeki diğer ülkeler ile karşılaştırılması amacıyla yapılmıştır. Çalışma kapsamında, ülkelere ilişkin sağlık etkinliklerinin değerlendirilmesinde sağlığı doğrudan etkileyen girdi değişkenleri, sağlığı dolaylı etkilediği düşünülen çevre değişkenleri (dışsal değişkenler) ve çıktı değişkenleri kullanılmıştır. Değişkenlerin belirlenmesinde literatür taramasından yararlanılmıştır. Karar verme birimi sayıları ile girdi-çıktı değişkenleri sayısına ilişkin görüşlerin doğrulanması amacıyla değişkenlere yönelik korelasyon analizi yapılmış; analiz sonucunda bazı değişkenler arasında yüksek korelasyon olduğu görülmüş ve aralarında yüksek korelasyon olan değişkenlerden biri analiz dışı bırakılmıştır. Sonuç olarak, sağlığı doğrudan etkilediği düşünülen üç girdi değişkeni; beş çevre değişkeni ve iki çıktı değişkeni ile bulanık veri zarflama analizi gerçekleştirilmiştir. Bulanık veri zarflama analizinde Wang, Greatbanks ve Yang (2005a)'ın önermiş olduğu model kullanılmış; çözümler Zimmermann (1991)'nın ?-kesim düzeyi yaklaşımı doğrultusunda aralık veriler oluşturularak yapılmıştır. Bulanık veri zarflama analizi ile beş farklı ?-kesim düzeyinde (0; 0,25; 0,50; 0,75 ve 1) alt ve üst sınır etkinlik değerleri elde edilmiştir. Her ? kesim düzeyi için karar verme birimlerinin maksimum etkinlik kaybı değerleri Minimaks Pişmanlık Yaklaşımı ile hesaplanmış ve etkin olmayan ülkeler en iyiden en kötüye doğru sıralanmıştır. Son aşamada tüm ülkeler için bulanık kümeleme analizi yapılmış ve Türkiye'nin yer aldığı kümedeki ülkeler belirlenmiştir. Türkiye'nin alt ve üst sınır etkinlik değerleri ile ait olduğu kümedeki diğer ülkelerin etkinlik değerleri karşılaştırılmıştır.