Aile işletmelerindeki yöneticilerin cinsiyet rollerinin kadın yöneticilere karşı tutumları ile ilişkisi : Uşak ilinde bir araştırma

Abstract

Aile işletmeleri, dünyada olduğu gibi ülkemizde de ekonomik olarak büyük önem taşımaktadır. Aile işletmelerinde genel eğilim, işletmenin yönetiminin gelecek nesile bırakılması yönündedir. Her ne kadar aile işletmeleri tüm çocuklara açık bir yapı sergilese de kız ve erkek çocuklara yönelik tutumlarda farklılık olduğu görülmektedir. İlgili literatürde aile işletmelerindeki kadınların, erkeklere oranla daha az biçimsel role sahip olduğu ve nadiren tepe yönetimde görev aldığı anlaşılmaktadır. Bubağlamda, cinsiyet rollerinin etkisiyle günlük hayatta geri planda kalan kadınlar, diğer işletmelerde olduğu gibi aile işletmelerinde de benzer bir tablo ile karşılaşabilmektedir. Diğer bir deyişle, aile işletmelerindeki ataerkil yapı kadınların yönetim kademesine yükselmesine engel oluşturabilmektedir. Bu çalışmanın amacı, aile işletmelerinde çalışan yöneticilerin cinsiyet rolleri (kadınsı, erkeksi, androjen ve belirsiz) ve bazı demografik değişkenlere bağlı olarak kadın yöneticilere karşı tutumlarının tespit edilmesidir. Uşak ilinde faaliyet gösteren aile işletmelerindeki 118 yöneticiden (30 kadın, 88 erkek) toplanan veriler tanımlayıcı istatistik, korelasyon analizi, t-test ve varyans analizi teknikleri ile analiz edilmiştir. Araştırmadan elde edilen bulgulara göre; kadınlar, erkeklere göre kadın yöneticilere karşı daha olumlu tutumlara sahip iken kadınsı, androjen ve belirsiz cinsiyet rolüne sahip olanlar ise erkeksi cinsiyet rolüne sahip olanlara göre; kadın yöneticilere karşı daha olumlu tutumlara sahiptir. Cinsiyet ayırımı yapılmaksızın tüm katılımcıların dahil edildiği analizde, yaş ile kadın yöneticilere karşı tutumlar arasında anlamlı bir ilişki bulunmuştur; yaş arttıkça tutumlar olumsuzlaşmaktadır. Aile işletmelerinin faaliyet gösterdiği sektöre ve çalışan kişi sayısına bağlı olarak ise kadın yöneticilere karşı tutumlarda değişim olduğu gözlenmiştir. Üretim sektöründe faaliyet gösteren aile işletmelerindeki yöneticiler, diğer sektörlerdekilere (hizmet ve ticaret) ve orta büyüklükteki işletmelerdeki yöneticiler, küçük işletmelerdekilere oranla daha olumsuz tutumlara sahiptir. Öte yandan katılımcılar yaş, eğitim, medeni durum, eşin çalışması ve yöneticilerin profesyonel veya aileden olmasına göre gruplandırıldığında kadın yöneticilere karşı tutumlarda bir farklılık gözlenmemiştir.