Yeni devlet muhasebe sistemi ve yerel yönetimlerde yeni devlet muhasebe sistemine geçiş

Abstract

Ülkemizin yıllardır içinde bulunduğu ekonomik buhranların bir sonucu olarak gerek iktidarların, gerekse IMF'in devletin mali yapısını daha iyi analiz ederek çözüm önerileri üretebilme çabaları, mevcut devlet muhasebe sisteminin yetersizliğini ortaya çıkarmıştır. Maalesef mevcut devlet muhasebe sistemimiz bilgi kullanıcılarının ihtiyaçlarını karşılamaktan oldukça uzak bir yapıdadır. Bu nedenle; 1995 yılında kamunun yeniden yapılanmasını amaçlayan Kamu Mali Yönetim Projesi kapsamında genel ve katma bütçeli idarelerde tahakkuk esasına geçilmesini amaçlayan çalışmalar başlatılmıştır. Ancak kamu mali yönetimine destek olacak veri tabanının oluşturulması için genel yönetimi kapsayan raporlama gereksinimi çalışmaların kapsamının genişletilmesine yol açmıştır. Bu bağlamda çağdaş devlet anlayışının önemli unsurlarından yerel yönetimlerin muhasebe sistemlerinin de merkezi idareyle bütünlük içerisinde olabilmesi amacıyla ortak muhasebe ve raporlama standartları ve çerçeve hesap planı oluşturulması konusunda İçişleri Bakanlığı Mahalli İdareler Genel Müdürlüğü çalışmalarını başlatmıştır. Söz konusu çalışmaların sonucu olarak 5018 sayılı Kamu Mali Yönetimi ve Kontrol Kanunu yayımlanarak devlet muhasebe sistemimizde tam anlamıyla bir devrim gerçekleştirilmiştir. Bu çalışmada; yerel yönetim kavramının temelini oluşturan belediyelerde yeni muhasebe sistemi anlayışı ele alınmıştır. Mevcut muhasebe sisteminin aksayan yönleri ve yeni muhasebe sisteminin ihtiyaçları karşılayabilirliği incelenmiş ve Eskişehir Tepebaşı Belediyesi verileri kullanılmak suretiyle sonuçlar karşılaştırılmıştır. Çalışma dört bölümden oluşmaktadır. Birinci bölümde, devlet muhasebesinin tarihçesi, devlet muhasebesine ilişkin yaklaşımlar, muhasebe sistemleri, ülkemizde uygulanmakta olan mevcut muhasebe sistemi ve tahakkuk esaslı devlet muhasebe sistemi incelenmektedir. İkinci bölümde, yeni Türk Devlet Muhasebe Sistemi ele alınmış, sistemin yapısı ve işleyişi hakkında bilgiler verilmiştir. Üçüncü bölümde, çalışmaya konu olan yeni devlet muhasebe sisteminin yerel yönetimlerdeki yapısı incelenmiş; söz konusu yapılanma hakkında temel açıklamalar yapılmıştır. Dördüncü bölümde ise yapılan açıklamalar çerçevesinde, Eskişehir Tepebaşı Belediyesi'nde geleneksel muhasebe sisteminden yeni devlet muhasebe sistemine geçiş aşaması bir uygulama ile gerçekleştirilmektedir. Bu çalışmada geniş ölçüde konuyla ilgili tez, makale, kitap ve istatİstik değerlendirmelerden etik kurallar çerçevesinde yararlanılmaktadır.