Kıdem tazminatının finansmanı ve muhasebeleştirilmesi

Abstract

Kıdem tazminatı ilk kez 3008 Sayılı İş Kanunu ile 1936 yılında Türk Hukuku'na girmiş ve bu tarihten sonra çıkarılan birçok kanunla da işçi lehine gelişmeler gösterek günümüze dek gelmiştir. Bu gelişme süresi içinde işverenlerin kıdem tazminatı yükümlülüğü gittikçe artmış ve mali bir sorun olarak önem kazanmıştır. İşveren için bir yük olan ve mali güçlüklere neden olan kıdem tazminatı sorununun çözümünde ana ilke; işverenin faaliyetlerini ak- satmadan kıdem tazminatını ödemesi, işçinin de bunu kolaylıkla tahsil etmesidir. Bu ilkenin yerine getirilmesi ise, gittikçe artan kıdem tazminatı yükünü karşılamaya yönelik fonların yaratılmasına bağlıdır. Bu da kıdem tazminatının işletmecilik bilimi, özellikle finansman ve muhasebe açısından ele alınmasını zorunlu kılmaktadır. Tez üç bölümden oluşmakta olup; Birinci bölümde; Kıdem tazminatı kavramı ve kıdem tazminatının yasal düzenlenişi üzerinde durulmaktadır. Bu genel çerçeve içinde önce kıdem tazminatının tanımı, hukuki niteliği, yararları ve yaratabilece- ği sorunlar açıklanmaktadır. Daha sonra kıdem tazminatının Türk Hukuku'na girişinden bugüne değin geçirdiği evreler, kıdem tazminatına hak kazanma koşulları, miktarı ve 1475 Sayılı İş Kanununun 14/16 maddesin- de kurulması öngörülen fon konu edilmektedir. İkinci bölümde; Kıdem tazminatı yükünün işletme düzeyinde ya- ratılacak fonlarla finanse edilmesi ve muhasebeleştirilmesi ayrıntılı olarak konu edilmektedir. Bu çerçeve içinde önce kıdem tazminatı yükü- nün niteliği ve söz konusu yükün finanse edilip muhasebeleştirilmesine ilişkin temel kavram ve ilkeler açıklanmaktadır. Daha sonra ''Cari Yıl'' ve ''Aktuarya Tekniği'' yaklaşımlarına göre kıdem tazminatı yü- künün yıllar itibariyle ne şekilde finanse edilip muhasebeleştirilece- ği gösterilmektedir. Üçüncü bölümde; Kıdem tazminatının işletmeler üstü düzeyde sağlanacak fonlarla kurulacak ''İşletmeler Üstü Kıdem Tazminatı Fonu'' ndan karşılanması konusu ele alınmaktadır. İşletmeler üstü kıdem taz- minatı fonu sosyo-ekonomik bir içeriğe sahip olması nedeniyle çok bo- yutlu bir konu olduğundan, çalışmada yalnızca fona ilişkin finansman ağırlıklı genel ilkelerin, özellikle fonun finansal sağlamlığını etkileyebilecek önemli etmenler açıklanmaktadır. Bu amaç çerçevesinde önce fonun kapsamı, oluşumu, kurulmasına ilişkin seçenekler ve yöne...