Merkezi ve Doğu Avrupa ülkelerinin planlı ekonomiden piyasa ekonomisine geçişleri ve bu sürece Avrupa Birliği'nin katkıları

Abstract

Sosyalist sistem, 1990'lı yılların başında çözülmüş ve 26 yeni ülke ortaya çıkmıştır. Bu ülkelerin hepsi piyasa ekonomisine yönelmişlerdir. Merkezi ve Doğu Avrupa (MDA) ülkelerinden başka, Sovyet Sosyalist Cumhuriyetler Birlisi"nin çözülmesiyle bağımsızlığını kazanmış, Bağımsız Devletler Topluluğu (BDT) ülkeleri de geçiş ekonomisi olarak adlandırılmaktadır. Geçiş ekonomilerinin her birinin farklı coğrafi, ekonomik, tarihi, kültürel geçmişleri ve alışkanlıkları vardır. Başlangıç koşullarındaki bu farklar, geçişin üzerinden 15 yıldan fazla bir zaman geçtikten sonra, bu ülkelerin arasındaki farkları iyice belirgin hale getirmiştir. MDA ülkeleri, gelişmiş Avrupa ülkelerine yakınlıklarıyla, Avrupa Birliğinden (AB) ve çeşitli uluslararası kuruluşlardan aldıkları mali-teknik destek ve yardımlarla BDT ülkelerinin önüne geçmişlerdir. Dünyada daha önce merkezi planlı sistemden serbest piyasa ekonomisine geçiş yaşanmadığından, bu ülkeler sürecin nasıl ilerlemesi gerektiğini kendileri yaşayarak öğrenmek zorunda kalmışlardır. Kimileri şok terapi, kimileri aşamalı geçiş yöntemini uygulamayı seçmiştir. Geçişin ilk başlarında uygulanan politika ve tedbirler, ekonomide bir takım dengeleri alt üst etmiştir. İşsizlik ve enflasyon oranları artmış, toplumda sosyal huzursuzluk ve sosyalizme dönüş özlemi ortaya çıkmıştır. Birinci bölüm; sosyalist planlı ekonomiyi tanımlayarak, komünizmin 1980'lerin sonlarındaki düşme sebeplerini inceleyecektir. İkinci bölüm: bu ülkelerde planlı ekonomiden piyasa ekonomisine geçerken yaşanan ve uygulanan politikalar anlatılacaktır. Ve üçüncü bölümde; MDA ülkelerinin AB'ye girme çabalarını, AB'nin onları destekleyişini ve ülkelerin bu çaba çerçevesinde yaptıkları reformları ve sonuçlarını, ayrıca 1 Mayıs 2004 ve 1 Ocak 2007 itibariyle AB'ye üye olan bu ülkelerin geleceklerini değerlendirmeye çalışacaktır.