Senyoraj ve enflasyonun refah maliyeti : (Türkiye için bir uygulama

Abstract

Bu çalışmanın amacı hükümetlerin para basarak elde ettikleri senyoraj geliri ile bu ve buna benzer nedenlerle yükselen enflasyonun neden olduğu refah maliyetinin Türkiye ekonomisi için hesaplanmasıdır. Hesaplamalar, ocak 1987 ile aralık arasında ve 132 aylık gözlemi içeren inceleme döneminde, paranın da yer aldığı bir fayda fonksiyonunu maksimize etmeye çalışan temsili bireylerden oluşan bir model yardımıyla yapılmıştır. Ayrıca, enflasyonun refah maliyetinin aynı zamanda para balasları ile tüketim harcamaları arasında uzun dönemli bir ilişkinin varlığını ima etmesi nedeniyle, böyle bir ilişkin olup olmadığı test edilmiştir. Bunun için, çeşitli parasal büyükler ile tüketim harcamaları zaman serilerinin birim kök testleri ve gene aynı parasal büyüklükler ile tüketim harcamaları arasında eşbütünleşme testleri yapılmıştır. Çalışmada başlıca şu sonuçlara ulaşılmıştır. Senyoraj gelirlerinin reel gayri safi yurt içi hasılaya oranı, aylık ortalama 0.00252 olarak bulunmuştur. Bu oran, parasal taban kullanılarak yapılan klasik senyoraj hesaplaması ile elde edilen 0.0333'ten oldukça düşüktür. Senyoraj ile enflasyon oranı ile arasında belli bir sistematik ilişki gözlemlenememiş ; bu iki değişken arasında bir Laffer Eğrisi ilişkisinin de olmadığı sonucuna varılmıştır. Aylık ortalama 0.0554 olarak bulunan enflasyonun refah kaybı ile enflasyon oranı arasında ise, önemli dönemlerdeki değişmeler ortak özellikler olarak gözlemlenmiştir. Çeşitli zaman serisi teknikleri kullanılarak yapılan testler sonucunda, tüketim harcamaları ile sadece M1 para arzı arasında uzun dönemli bir ilişkinin olduğu belirlenmiştir.