Sosyal yardımlaşma ve dayanışma vakıflarının yoksullukla savaşım politikaları içindeki yeri (Eskişehir örneği)

Abstract

Toplumsal bir sorun olan yoksulluk günümüzde çok yönlü boyutlarıyla birlikte tanımlanmaya çalışılsa da sınırlarını kesin olarak belirlemek oldukça güçtür. Yine de bilinen bir gerçek var ki; yoksulluk bugün gelişmiş ya da gelişmekte olan ülke ayrımı yapmaksızın bütün toplumlarda kendini göstermektedir. Sorunun yaşanma boyutu ise ülkelerin sosyal, ekonomik, siyasal yapılarına, coğrafi konumlarına, uyguladıkları ekonomi ve sosyal politikaların etkinlik düzeyine göre değişmektedir. Türkiye'de yoksulluk olgusunun varlığı açık bir biçimde görülmekle birlikte bu sorun düşük eğitim düzeyi, işsizlik, kayıt dışı ekonomi, yetersiz sosyal güvenlik sistemi, ekonomik kriz, adil olmayan gelir dağılımı ve bölgesel eşitsizlikler gibi ülkenin yapısal sorunlarıyla beslenerek yaygınlaşmaktadır. Ülkemizde yaşanan yoksulluğun büyük ölçüde yapısal sorunlarla ilişkili olması, çözümüne yönelik sosyal politikaların yanı sıra etkin ve istikrarlı ekonomi politikalarına da ihtiyaç duyulduğu bir gerçektir. Yoksulluğun azaltılabilmesi ve önlenebilmesine yönelik ekonomi alanında işlerlik kazandırılacak politikalar ayrık tutulacak olunursa sosyal alanda devletin uyguladığı kamusal sosyal yardım programları bu bağlamda büyük önem arz etmektedir. Oysaki; Türkiye'de bir "sosyal yardım sistemi"nin varlığından söz etmek mümkün değildir. Sosyal yardımlarla ilgili çok fazla sayıda yasa ve örgüt çokluğu bulunmaktadır. Sosyal yardım hizmeti sunan kurumların önemli bir bölümünde ise oldukça dar kapsamlı bir sosyal yardım politikası izlenmektedir. Ülkemizdeki tüm yoksul ve yardıma muhtaç kişileri ilgilendiren geniş kapsamlı ilk kamusal sosyal yardım programı 1986 yılında 3294 sayılı yasa ile kurulan Sosyal Yardımlaşma ve Dayanışmayı Teşvik Fonu ve buna bağlı olarak sosyal yardım faaliyetlerinin ülke genelinde tüm il ve ilçelerde organize edilmesi suretiyle oluşturulan Sosyal Yardımlaşma ve Dayanışma Vakıfları tarafından uygulanmaktadır. Sosyal Yardımlaşma ve Dayanışma Vakıfları, kamusal sosyal yardım uygulayan kurumlar içerisinde kapsam yönünden en önemlisi olmasına karşın, gerek örgütlenme biçim ve yapıları gerekse de sistemli ve standart olmayan sosyal yardım hizmetleri ile yaşadığımız dünyada yoksullukla savaşıma yönelik sosyal devlet tarafından oluşturulan modern sosyal güvenlik sistemi ve genel anlamda sosyal politikalar içerisinde nitelendirilemez. Yoksullukla savaşımda sosyal yardımların daha verimli ve etkin bir yapıya kavuşturulabilmesi için yapılması gerekenler ise; temel bir sosyal yardım yasası oluşturmak ve bu yasanın uygulamasından sorumlu sosyal güvenlik sistemimiz içerisinde sosyal yardım birimi; buna bağlı yerel örgütlenmeyi gerçekleştirmektir.