Bazı imidazol türevlerinin sentezleri, yapı aydinlatmaları, fizikokimyasal parametrelerinin tayinleri ve analjezik etkilerinin araştırılması üzerinde çalışmalar

Abstract

Bu araştırmada, analjezik etkiye yönelik çalışmalar yapmak üzere elliüç adet 1,2,4,5- tetrasübstitüe imidazol bileşiği sentezlenmiş ve bunlardan moleküler özelliklerine göre seçilen bazı türevler üzerinde deneyler yapılmıştır. İlaç olarak kullanılacak bileşiklerin kanserojen etkiyi içermemesi aranılan bir özelliktir. Bu amaçla yapılan çalışmalarda, mutajenite testleri ilk safhayı oluşturmaktadır. Tez kapsamında, benzer grupları içermeyen bileşiklerden seçilen bir seri üzerinde, mutajenite yönelik çalışmalar yapılmış ve seçilen türevlerden tümünün mutajenite göstermediği saptanmıştır. Analjezik etkiye yönelik çalışmalarda ise (Tail-Clip Yöntemi), seçilen türevlerden iki tanesinin morfine yakın etki içerdikleri gözlenmiştir. Sentez edilen bileşiklerden, beşi literatüre kayıtlı, kırksekizi orijinaldir. Literatüre kayıtlı olan beş türevden dördü, literatüre göre farklı bir yöntemle, metalik sodyum/EtOH yerine NaH/THF kullanılarak sentez edilmişlerdir. Sentezlerde, bazı aldehid ve sübsitüe aldehid türevlerinden benzoin kondensasyonu ile benzoin türevlerine, bu bileşiklerin oksitlenmesi ile de benzil türevlerine geçilmiştir. Elde edilen benzil türevleri; bazı sübstitüe ve nonsübstitüe aldehid türevleri ile, amonyum asetat varlığında reaksiyona tabi tutularak, 2,4,5-trisübstitüe imidazol yapısı elde edilmiştir. Saflaştırılan trisübstitüe imidazol bileşiği ; THF içerisinde ve NaH varlığında, alkil halojenürlerle etkileştirilerek 1,2,4,5-tetrasübstitüe imidazol bileşiklerine geçilmiştir. Bu son kademede NaH/THF yerine, NaNH2/THF veya metalik sodyum/EtOH kullanılarak yapılan çalışmalardan ise, istenilen sonuçlar alınamamıştır. Kristalizasyon ve rekristalizasyon ile saf olarak elde edilen orijinal bileşiklerin yapıları, spektrometrik ve spektrofotometrik yöntemler ve ayrıca elementel analiz çalışmaları ile aydınlatılmış, literatüre kayıtlı olanlar ise literatürdeki erime dereceleri ile kıyaslanmıştır. Bu araştırmanın devamı olarak yapılacak yapı-etki çalışmalarına baz oluşturması amacıyla, bileşiklerin bazı sterik (molekül ağırlığı, moleküler refraksiyon, moleküler hacim, moleküler konnektivite indeksi), hidrofobik (partisyon katsayısı, parakor, hidrofobik sübstitüent katsayısı) ve elektronik (elektronik sübstitüent katsayısı) parametreleri tayin edilmiştir.