Ebeveyn davranışını değerlendirme ölçeği ve çocuk davranışını değerlendirme ölçeği'nin geçerlik ve güvenirlik çalışmaları

Abstract

Bu çalışmanın amacı, ebeveyn-çocuk etkileşimlerini, ebeveyn ve çocuk etkileşimsel davranışları açısından değerlendirebilmek için geliştirilen Ebeveyn Davranışını Değerlendirme Ölçeği (EDDÖ) ve Çocuk Davranışını Değerlendirme Ölçeği (ÇDDÖ)’nin uyarlama çalışmasını (geçerlik ve güvenirlik) yapmaktır. Araştırmanın çalışma grubunu 123 anne-çocuk çifti oluşturmaktadır. Çalışma grubunda yer alan çocukların 93’ü erkek, 30’u ise kızdır. Çocukların yaşları 18 ay ile 72 ay arasında değişirken (M=49 ay, SS=11.9), annelerin yaşları ise 21 yıl ile 65 yıl arasında değişmektedir (M=32 yıl, SS=6.3). Çocukların 73’ü (51 erkek, 22 kız) İfade Edici Dilde Gerilik (İEDG), 14’ü (9 erkek, 5 kız) Hafif Düzeyde Zihinsel Yetersizlik (HZY) ve 36’sı (33 erkek, 3 kız) Otistik Bozukluk (OB) tanısı almış çocuklardır. Katılımcı annelerin 3’ü okuma-yazma bilmezken, 55’i ilköğretim, 32’si lise ve 33’ü üniversite düzeyinde eğitime sahiptirler. Çalışmada anne ve çocuklara ilişkin demografik veriler, bilgi formu ile toplanmıştır. Anne-çoc ukların etkileşimleri ise ortalama 15 dakikalık serbest oyun bağlamında video kaydına alınmıştır. EDDÖ ve ÇDDÖ’nün geçerlik ve güvenirliğine ilişkin yapı, kavram ve dil eşitliği sağlanmış, yapı geçerliğine açımlayıcı/keşfedici faktör analizi, güvenirliğe iç tutarlık katsayısı (Cronbach Alpha) ve madde analizi yapılarak bakılmıştır. Bulgular EDDÖ’nün 12 maddesinin 3 alt faktörde toplandığını; ÇDDÖ’nün 7 maddesinin ise 2 alt faktörde toplandığını göstermiştir. EDDÖ ve ÇDDÖ’yü oluşturan alt ölçeklerin güvenirliklerinin yüksek olduğu bulunmuştur. Sonuç olarak, EDDÖ ve ÇDDÖ’nün ülkemizde ebeveyn-çocuk etkileşimlerini hem ebeveynlerin hem de çocukların davranışları bakımından değerlendirmede kullanılabilecek geçerli ve güvenilir ölçekler olduğu görülmüştür.