Servis sistemleri ve gelişler zamana bağlı olduğunda kapasite sorununa matematiksel yaklaşım : Boğaziçi köprüsü uygulama denemesi

Abstract

Bu çalışmada kuyruk oluşan insan-makine sistemlerine genel bir yaklaşım yapılarak, bu sistemler ''servis sistemleri''başlığı altında kavramsal bir bütün haline getirilmiştir. Sistem yaklaşımı yöntemiyle sözkonusu sistemlerin öğeleri, öğelerin değişik durum- ları ve bu tür sistemlerin yönetimi ayrıntılarıyla incelenmiştir. Yapılan genellemelere göre günlük hayatta hangi sistemin bir servis sistemi olabileceği ve böyle sistemlere geliştirilecek Yöneylem Araştırması modelinin içeriği ortaya konmuştur. Genel sistemlerden özel sistemlere inilerek gelişlerin zamana bağlı olduğu değişken kapasiteli servis sistemleri ele alınmış bunların kapasite kullanımına ilişkin uygun çözüm alanına matematiksel bir yaklaşım yapılmıştır. Çalışmada bir uygulama yeri olarak ele alınan İstanbul Boğaziçi Köprüsünün, gelişleri zamana bağlı değişken kapasiteli bir servis sistemi olduğu görülmüştür. Boğaziçi köprüsünün bir servis sistemi olarak incelenmesinden sonra yönetimin sorunları ortaya konmuştur. Bunlardan ''gelişlere bağlı olarak gişelerin servise hazırlanması'' sorununa bir yöneylem araştırması yaklaşımı yapılmıştır. Ele alınan sorunun çözümü için bir 0-1 tamsayılı doğrusal programlama modeli geliştirilmiştir. Modelin uygulama denemesi için gerekli parametreler, sistemde yapılan araştırma sonucu bulunmuş böylece de yönetimin istatistiksel sorunlarına değinilmiştir. Geliştirilen model kuyrukta bekleyen araçlar ve maliyet enazlanacak şekilde bilgisayar kullanarak çözülmüştür. Çözümle, işgünlerinde hangi yöne hangi gişenin ne zaman açık olması gerektiği bulunmuştur.