Hepatit B aşısı geliştirme ve Hepatit B aşılarının etkinliğini artırmaya yönelik yaklaşımlar

Abstract

Hepatit B Virüsü (HBV) enfeksiyonu dünya genelinde önemli bir sağlık sorunudur. Dünya Sağlık Örgütünün verilerine göre dünya nüfusunun üçte biri bu virüs ile enfektedir, yaklaşık 370 milyon kişi ise kronik hepatit B hastasıdır. Aşının ve tedavi edici ilaçların varlığına rağmen HBV enfeksiyonuna bağlı nedenlerden dolayı her yıl yaklaşık olarak 1 milyon kişi ölmektedir. Bu nedenle ucuz ve etkili alternatif yeni nesil aşılara ihtiyaç vardır. Bu tez kapsamında yapılan çalışmalarda özellikle hepatit B taşıyıcılarında virüse karşı oluşan immün toleransın kırılması amacına yönelik alternatif aşı çalışmaları gerçekleştirilmiştir. İlk olarak faj gösterim tekniği kullanılarak M13 faj üzerinde hepatit B virüsü yüzey antijenini (HBsAg) eksprese eden rekombinant fajların anti-HBsAg yanıt oluşturmadaki etkisi BALB\c, BALB\cj, kronik hepatit B modeli transgenik (HBV-tg) farelerde ve hibrit (C57BL/6J×BALB/c) farelerde araştırıldı. İkinci çalışmada ise ticari HBV aşısı ve anti-HBsAg monoklonal antikoru kullanılarak aşı-antikor kompleksi oluşturuldu ve kompleksin HBV-tg farelerdeki terapötik etkisi araştırıldı. Yapılan son çalışmada ise HBV-tg farelerdeki immün toleransın kırılması için dentritik hücre aşısı denendi. Bu amaçla HBV-tg farelerin kemik iliği hücreleri in vitro ortamda dentritik hücrelere farklılaştırıldı. Daha sonra farklılaşan hücreler aşı, aşı-antikor kompleksi veya antikor ile yüklü veya yüksüz olarak HBV-tg farelere immünize edilerek farelerde oluşan terapötik yanıt araştırıldı. Elde edilen sonuçlarda taşıyıcılarda immün toleransın kırılması için güçlü adjuvanların kullanılması gerektiği ve bireylerin genetik farklılıklarının immün yanıt üzerine etkili olduğu belirlendi. Ayrıca dentritik hücrelerin yüklenmesinde ticari HBV aşılarının uygun olmayacağı tespit edildi.