Eskişehir ve yöresi convolvulus L. türleri üzerinde taksonomik, morfolojik ve anatomik araştırmalar

Abstract

Bu çalışmada Eskişehir ve yöresinde yayılış gösteren Convolvulus L. türlerinin özellikle morfolojik, anatomik yapısı ile toprak özel- likleri üzerinde durulmuştur. Araştırma materyali olarak bölgede ya- yılış gösteren C.arvensis, C. galaticus, C.cantabrica, C.holosericeus sub.sp. holosericeus, C.compactus, C. lineatus, C.phyrigus ve türleri incelenmiştir. Ancak bölgede yayılış gösterdiği bildirilen C.phyrigus ve C.pulvinatus türleri yayılış alanlarının çok dar olması ile yerle- şim alanları içinde kalması ve yöredeki aşırı otlatma nedeniyle tüm dikkatimize rağmen bulunamamıştır. Ele alınan türlerin morfolojik özellikleri bakımından çiçek rengi, yaprak, sepallerin şekil ve büyük- lüğü ile ovaryumun tüylü yada tüysüz oluşu gibi farklılıklar saptan- mıştır. Türlerin yaprak anatomileri incelendiğinde yaprakların amfisto- matik tipte oldukları, anisositik, anomositik ve diasitik tip stomala- ra sahip oldukları ve epidermis hücre çeperlerinin düz yada ondüleli bir yapı gösterdiği saptanmıştır. C.arvensis'in gövde enine kesiti incelemelerinde gövdesinde 4-5 adet çıkıntının olduğu diğer türlerin ise düzgün bir yapı gösterdikle- ri anlaşılmıştır. Bunun dışında gövde enine kesitlerinde türler ara- sında çok belirgin bir farklılık gözlenememiştir. Kök enine kesitlerinde de incelenen türler arasında belirgin bir farklılık görülmemiştir. Araştırma bitkilerinin polenleri trikolpat olup 30-80 mikronmetre büyüklükte ve çimlenme yüzdesi en düşük olarak C. lineatus'da % 93.55 olarak saptanmıştır. Türlerin yayılış gösterdikleri toprakların, türü pH'sı organik maddesi, CaCO3 içeriği, suda eriyebilir toplam P durumları incelenmiş- tir. Convolvulus türleri park ve bahçelerde süs bitkisi olarak kulla- nılma özelliği yanında aynı zamanda tıbbi bitki mushil, safra söktü- rücü ve kurt düşürücü olarakta kullanılmaktadır.