Taşbaskıda halk sanatı ve akademik sanat

Abstract

Osmanlı İmparatorluğunun II. Mahmut döneminde taşbaskı atölye- leri kurulur. II. Mahmut'un başkumandanı Koca Hüsrev Paşa himayesinde olan atölyeler, Henri Cayol'ün başkanlığında bir çok eser basar. Yavaş yavaş ülkenin dört bir yanına yayılan atölyeler ve baskı sanatçıları, askeri eserlerden sonra sivil eserler basmaya başlar. Basılan eserle- rin en önemlileri, dilden dile dolaşarak o güne gelen ve baskı atölye- lerinde yazılı metinlere dönüştürülen halk hikayeleri, halk resimleri kahve resimleri, haritalar ve yazılardır. Dönemin dini baskıları sonu- cu yasaklanarak yazı-resim olarak doğan çalışmalar taşbaskı olarak çoğaltılır ve dini yerlere asılır. Cumhuriyetin ilanıyla,ülkede değişim rüzgarı eser. Teknolojik ve ekonomik değişimler ülkeyi kalkındırmak üzere programlanır. Eğitim düzeyinin yükselmesi için bir çok okullar açılır. Açılan okulların i- çinde sanata yönelik olanları da vardır. Usta-çırak ilişkisi içindeki eğitim yerini öğretmen-öğrenciye bırakır. Çeşitli teknikler bu kurumlara girer. Teknik olanakları zor- layan sanatçılar başarılı örnek verir. Güzel Sanatlar Akedemisi kurulmadan önce Hoca Ali Rıza kendi yaptığı peyzajlarını taşbaskı tekniğiyle basıp, öğrencilerine dağı- tır. Arkasından bir çok sanatçı bu tekniği kullanarak baskı yapar. 1950'lerde Güzel Sanatlar Akedemisinde kurulan atölyeler bir çok öğrenci yetiştirilir. Devlet politikası nedeniyle yurt dışına da belli sayıda kişi gönderilir. Yurt dışında yetişen kişiler taşbaskı alanında yetkinleşirler. Bu sanatçılar taşbaskı tekniğini yok olmaktan kurtararak eğitim kurumlarında devam etmesine neden olurlar.