Ambalaj tasarımının grafik tasarım içindeki yeri ve tasarım evrelerinin incelenmesi

Abstract

İnsanoğlu kimi zaman saklamak, kimi zaman korumak amacıyla yıllardır ambalaj tasarımıyla ilişki içinde olmuştur. Ambalajın temel işlevi içindekini korumak ve saklamaktır, ama değişen toplum, ambalaj tasarımına daha karmaşık görevler yüklenmesini sağlamıştır. Hayat tar- zının gelişmesiyle insanoğlu alışkanlıklarını da değiştirmiş ve bu de- ğişiklik tasarımcıları yeni ve daha işlevsel malzemeler üretmeye zor- lamıştır. Başlangıçta ahşap gibi doğsal malzemeleri kullanan insanoğlu sonrasan metali, camı ve son olarak da plastiği kullanmayı öğrendi. 1800 de teneke kutu Bohemia'da geliştirildi ve 1825de aleminyum demir cevherinden ayrıştırılıp kullanılmaya başlandı. Tüm bu malzemelerin çeşitleri teneke meşrubat kutuları gibi yeni tasarımlar getirdi. Geçen yüzyılda insanoğlu yapay malzemeleri doğal malzemelerinden çok daha fazla kullanılmaya başladı, bu ise bir geridönüşüm problemini berabe- rinde getirdi. Bu problemde en büyük bölümü ise plastik oluşturdu. Ambalaj tasarımcısı malzemeyi ve onun kullanımını çok iyi an- lamak zorundadır. Ambalaj tasarımı yetenekli tasarımcılara pek çok imkanlar sunar. Bu imkanlarda bazıları farklı malzeme ve tekniklerdir. Pek çok farklı malzemenin boyutlu olarak kullanımı ve plastik veya film üzerine baskı yapılabilme olanakları toplumun satın alma gücünü etkileyebilecek etkin çözümlerdir. Tasarım aşamasında tasarımcı kav- ramı, felsefeyi ve stratejinin netleştirilmesinin ardından, tasarım aşaması başlar. Bu aşama işlev-iletişim ve estetiğin birleştirilmesi demektir. Günümüzde tasarımcılar CAD-CAM gibi çağdaş tasarım ve üretim metodları kullanmak zorundadır. Bilgisayar çağında tasarımcı bilgisa- yarı, bir üretim aracı olduğu kadar yaratıcılığı geliştirici bir araç olarak da kullanmalıdır. Ambalaj tasarımının bir diğer işlevi de kurum kimliği içeri- sinde ürün kimliği rolünü yüklenmesidir. Hedef kitle, tanıtım ve da- ğıtımın ardından raftan alışveriş sepetine son adımda ürün büyük öl- çüde ambalaj tasarımının etkisi altındadır. Bunun yanısıra ambalaj tasarımı ürün kimliği ve mesajı da taşıma işlevini de üstlenir. Bu noktanın anlaşılmasından sonra son yirmi yıldır mal üreten kurumlar yeni tasarımlar ve kurum kimliği çalışmalarına ağırlık vermişlerdir, bu yüzden ambalaj tasarımı gelişim süreci içinde iletişim boyutunda yeni bir rol edinmiştir.