İlköğretim programındaki çevre bilinci kazandırmaya yönelik kazanımların işe vurukluğu

Abstract

Bu araştırmada, İlköğretim Programı'nda yer alan çevre bilinci kazandırmaya ilişkin kazanımların işe vurukluğunun belirlenmesi amaçlanmıştır. Verilerin toplanması, çözümlenmesi ve yorumlanmasında nitel araştırma yaklaGımının benimsenerek gerçekleştirildiği araştırma, 2010-2011 öğretim yılı güz döneminde Bilecik ili Pazaryeri İlçe Milli Eğitim Müdürlüğü’ne bağlı Kınık İlköğretim Okulu'nda toplam 10 öğrenci üzerinde uygulanmıştır. Araştırmada, katılımcılarının belirlenmesinde amaçlı örnekleme yöntemlerinden ölçüt örneklemesi benimsenmiştir. Araştırma verileri, klinik görüşme yoluyla toplanmıştır. Klinik görüşmelerle elde edilen veriler betimsel analiz yöntemiyle çözümlenmiş ve elde edilen bulgular araştırma sorularına bağlı kalınarak yorumlanmıştır. Araştırma sonucunda, öğrencilerin ilk olarak klinik görüşmelerdeki görevlere ilişkin gösterilen fotoğraflardaki eylemleri genel bir betimleme yoluna gittikleri görülmüştür. Öğrencilerin ifadelerinden yola çıkılarak elde edilen bulgular doğrultusunda, öğrencilerin özellikle çevre kirliliği ve kirliliğe neden olan etmenler, insan faaliyetlerinin doğuracağı sonuçlar ve bu sonuçların etkilerini ortadan kaldırmak için birey ya da yetki temelli alınabilecek önlemler hakkında genel anlamda yeterli bilgiye sahip oldukları, ancak özellikle "çevre hakları"na, "ışık ve gürültü kirliliği gibi kirlilik çeşitleri"ne, "teknolojinin çevre üzerine etkisi"ne ve "küresel çevre sorunları"na yönelik kazanımlar ile "geri dönüşüm" konusunda yeterince bilgi sahibi olmadıkları sonucuna ulaşılmıştır. Çevre bilinci geliştirme ve çevredeki kaynakların etkili kullanımına ilişkin kazanımların derslere ve sınıf düzeyine göre ele alınması sonucu elde edilen bulgular doğrultusunda, İlköğretim Programı'nda ilgili kazanım sayısının yoğunlaştığı sınıf düzeyinin dördüncü sınıf düzeyi ve dersin Fen ve Teknoloji Dersi Öğretim Programı olduğu görülmüştür. Söz konusu dersin öğretim programında, çevre bilinicini geliştirmeye yönelik edinilen kazanım sayısının da fazla olduğu sonucuna varılmıştır. Öğretim programlarında ilgili kazanım sayılarının az olmasına karşın tümünün edinildiği görülen derslerin Din Kültürü ve Ahlak Bilgisi, Türkçe ve Sosyal Bilgiler dersleri olduğu belirlenmiştir. Aynı zamanda, Görsel Sanatlar Dersi Öğretim Programı ile Hayat Bilgisi Dersi Öğretim Programı'nda yer alan çevre bilincine ilişkin kazanımların da yüksek oranda edinildiği sonucuna varılmıştır. İlgili derslerle eşleşen Rehberlik ve Psikolojik Danışma, Spor Kültürü ve Olimpik Eğitim ve İnsan Hakları ve Vatandaşlık gibi ara disiplinlerde yer alan kazanımların da çevre bilinci kazandırmada etkili olduğu görülmüştür. Sonuç olarak, bu araştırmada genel anlamda tüm sınıf düzeylerinde ve tüm derslerin öğretim programlarında yer alan çevre bilincine ilişkin kazanımların çoğunun edinildiği sonucunu destekleyen bulgular elde edilmiştir.