Bertolt Brecht'in köşebaşı sahnesi örneğini model alan bir uygulama : Aslan Asker Şvayk

Abstract

Bertolt Brecht, klasik dramatik tiyatroda seyirci ile sahne arasında kurulan ilişki biçimini dönüştürmeyi hedefleyen epik tiyatro anlayışının temellerini 1938 yılında yazmış olduğu bir yazısında pratik bir örnekle açıklar. Söz konusu örnekte herhangi bir sokağın köşebaşında gerçekleşebilecek bir trafik kazası konu edilir. Kazanın nasıl gerçekleştiğini gören bir tanık, seyircinin olayla ilgili bir yargıya varabilmesi amacıyla gözlemini kendi bakış açısından anlatır. Anlatı, tek kişilik bir gösteri biçimini tarif eder niteliktedir. Bu çalışmada, Brecht’in köşebaşı sahnesi örneği model alınarak, Yaroslav Haşek’in Aslan Asker Şvayk romanı güncel koşullar doğrultusunda sahne metnine uyarlanmış ve bir anlatı denemesi yapılmıştır. Bunun için, öncelikle Brecht’in yazmış olduğu Şvayk uyarlaması ile köşebaşı sahnesi örneği incelenmiş ve Brecht’in epik tiyatro anlayışını tarif eden ayırt edici temel kavramlar saptanmıştır. Kuramsal çalışmanın ardından gerçekleştirilen uygulamada, Şvayk’ın başından geçen olaylara tanık olmuş ve bu olayları defterine not almış kurgusal bir karakterin tanıklığı odağa alınmıştır. Anlatı denemesi, Şvayk’ın nerede olduğuna dair yürütülen küresel çaplı bir soruşturma kapsamında sorguya çağrılan ve kurgusal tanığı yakından tanıyan bir kişinin anlatısı olarak yorumlanmıştır. Uygulamada sıradan vatandaşlık / ayrıcalıklı vatandaşlık diyalektiğinin tartışılması amaçlanmıştır.