2001 yılı sonrası iktisat politikaları ve tasarruf açığı-imalat sanayi ilişkisi: Türkiye'de ithalat bağımlılık oranı ile panel veri analizi

Abstract

Türkiye'de toplam ithalatın büyük bölümünün sermaye malları ile ara mallardan oluşması, imalat sanayi üretiminin sermaye ve ara malları ithalatıyla gerçekleştirilmesi, imalat sanayisini ithalata bağımlı kılmaktadır. İmalat sanayinin ithalata bağımlı olması da tasarruf açıklarına neden olmaktadır. Çalışmada imalat sanayi ve tasarruf açığı ilişkisinin araştırılması temel amaç olarak belirlenmiştir. Alt sektörlere ait ithalat bağımlılık oranlarından yola çıkılarak dolaylı bir bağlantı kurulmuştur. Bu kapsamda çalışmada T.C. Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı verilerinden yararlanılarak, 2006-2019 döneminde imalat sanayisinde NACE 2 ve NACE 3 düzeyinde ithalat bağımlılık oranları hesaplanmış ve imalat sanayisinin NACE 2 düzeyinde ithalata bağımlılığı etkileyen faktörlerin geçerliliği test edilmiştir. Çalışmada dinamik panel veri yöntemlerinden biri olan Arellano-Bond tarafından önerilen Genelleştirilmiş Momentler Yöntemi (GMM) kullanılmıştır. Elde edilen ampirik bulgular 2006-2019 döneminde göreli fiyatlar, ihracat, büyüme oranı, sanayi üretim endeksi, kapasite kullanım oranları, sabit sermaye yatırımları, orta ve yüksek teknolojili sanayi katma değerinin toplam imalat katma değerine oranı ve ithalat bağımlılık oranı arasında pozitif yönlü bir ilişki olduğunu göstermektedir. Ortalama ücretler modeli açıklamada anlamsız kalmıştır. Döviz kuru değişkeni de ithalat ve ihracatla asimetrik bir özellik gösterdiği için istatistiksel olarak anlamlı çıkmamıştır. Çalışmaya göre son olarak ithalat bağımlılık oranını artışının tasarruf açıklarını artırdığı söylenebilir.