Tarihte Mihalıççık (XVI-XIX. yüzyıl) : (sosyal, ekonomik, kültürel ve kurumsal yapı)

Abstract

Osmanlı İmparatorluğu'nda klâsik bir taşra bölgesi olan ve karakteristik kır yerleşmelerinin de oldukça yoğun olduğu Mihalıççık, XVI. yüzyılın başlarından XIX. yüzyılın ortalarına kadar Hüdâvendigâr Eyâleti'nin en önemli kazâ/nâhiyelerinden birisiolarak karşımıza çıkmaktadır. Mihalıççık bölgesi, özellikle tarım ve hayvancılığa dayalı ekonomik yapısı dolayısıyla son derece önemli bir yere sahiptir. Bölgede yetiştirilen çeşitli tarım ürünleri (özellikle hububat) ve hayvanlar, bölgenin ihtiyacının yanı sıra Saray'ın ve İstanbul'un günlük tüketimine de karşılık vermekte, ayrıca bölge dâhilinde bulunan Akköprü Ocağı'nda da Istabl-ı Âmire (Has Ahır) için tay yetiştirilmekteydi. Bununla birlikte, Mihalıççık'ın Osmanlı İmparatorluğu'nun kuruluş yıllarındaki akıncı ailelerinden Mihaloğulları Ailesi'yle özdeşleşmiş olması da, bölgenin bu dönemden itibaren özellikle bir "vakıf alanı" olarak gelişiminde son derece etkili olmuştur. XVI. yüzyılın ilk yarısında çevre yerleşim birimlerine oranla oldukça tenha bir bölge olan Mihalıççık'ta, yüzyılın ikinci yarısında tüm Akdeniz havzasında olduğu gibi yoğun bir nüfus artışı gerçekleşmiştir. Ancak, gerek bu dönem gerekse ilerleyen süreçte bölgedeki nüfus yoğunluğunun genel olarak az olduğu görülmektedir. Bunda, bölgenin coğrafî konumu ve fizikî yapısının etkisi büyüktür. Öte yandan bölgedeki etnik yapı, hemen hemen homojen bir özellik göstermektedir. Mihalıççık yöresine ilişkin gerek XVI. yüzyıl tahrir defterleri ve gerekse XIX. yüzyıl temettü'ât defterlerindeki veriler, bölgede yaşayan halkın (reaya) hemen hemen tümünün Müslüman olduğu ve yoğun bir Türk-Müslüman nüfusun ikâmet ettiği yönündedir. İncelediğimiz dönemde, Mihalıççık bölgesinde tipik köylü yaşamı ve aile yapısı söz konusudur. Yerleşik köylülerle konar göçerlerin bir arada yaşamlarını sürdürdüğü bölgede, halkın önemli bir kısmı geçimlerini tarım ve hayvancılıkla (özellikle küçükbaş hayvancılık) sağlamaktadır. Bölgenin klâsik dönemdeki bu mevcut yapısı XIX. yüzyılın ortalarında da benzer olmakla birlikte, bu dönemde tarım ve hayvancılık faaliyetlerinin dışında ticâret, taşımacılık, imalât vb. çeşitli mesleklerin de yapıldığını görüyoruz. XVI. yüzyılın ilk yarısından XIX. yüzyılın sonlarına kadarki yaklaşık 400 yıllık tarihsel süreçte; sosyo-ekonomik, kültürel ve kurumsal yapıda meydana gelen gelişme ve değişimlerin son derece belirgin bir biçimde yansıdığı Mihalıççık bölgesinde, çeşitli sosyal kurumların da yoğun olduğu görülmektedir.