Münih disfaji testi – parkinson hastalığı anketi'nin Türkçe versiyonunun güvenilirliği ve geçerliliği

Abstract

Yapılan çalışmada Münih Disfaji Testi – Parkinson Hastalığı Anketi'nin (T-MDT-PD) Türkçeye çevirisin yapılması ve İdiopatik Parkinson Hastalığı tanısı olan bireylere uygulanarak güvenilirliğinin ve geçerlililiğinin test edilmesi amaçlanmıştır. Çalışmaya 60 katılımcı dahil edilerek (ortalama yaş = 64.45± 10.15 yıl) MDT-PD'nin Türkçe versiyonunu (T-MDT-PD), Yeme Değerlendirme Aracı'nın (T-EAT-10) ve Yutma Yaşam Kalitesi Anketi'nin (T-SWAL-QOL) Tükçe versiyonlarını doldurmaları istendi. Ayrıca katılımcılardan 51 kişiye Videofloroskopi Yutma Çalışması (VFYÇ) yapılarak Uluslararası Disfaji Diyet Standardizasyon Girişimi'nin (IDDSI) belirlediği niteliklerde hazırlanmış IDDSI 0, 3, 7 kıvamları denenmiştir. T-MDT-PD'nin güvenilirliği iç tutarlılık (Cronbach Alpha) ve test-tekrar test yöntemi kullanılarak güvenlilirliği değerlendirildi. Anketin geçerliliği için ise aynılık geçerliliği (convergent) tekniği kullanıldı. T-EAT-10, T-SWAL-QOL, PAS, FOIS ve diğer incelenen VFYÇ parametreleri arasındaki korelasyon hesaplandı. Çalışmada anlamlılık düzeyi 0.05 olarak belirlendi. Çalışmanın sonuçları analiz edildiğinde T-MDT-PD'nin iç tutarlılığını gösteren Cronbach alpha katsayısı 0.92 bulunarak yüksek düzeyde güvenilirliği olduğu bulundu. Test-tekrar test güvenilirliği ise iki testin sonuçlarının arasında yüksek düzeyde ilişkinin mevcut olduğunu gösterdi (rs = .60) ve iki testin ortalamaları arasında anlamlı bir fark çıkmadı. T-MDT-PD ile T-EAT-10 arasında pozitif yönlü anlamlı ilişki bulundu (r = 0.32). T-MDT-PD ile T-SWAL-QOL'un 'belirtilerin sıklığı' alt boyutu arasında negatif yönlü anlamlı ilişki bulunurken (r = -0.26) diğer alt boyutları ile T-MDT-PD arasında anlamlı ilişki olmadığı sonucu çıktı. T-MDT-PD ile IDDSI 3 kıvamının PAS skoru arasındaki ilişkinin anlamlı olduğu (r = -0.39), diğer kıvamların PAS skorları ile FOIS arasında anlamlı ilişki çıkmadı. VFYÇ parametrelerini skorlayan değerlendiriciler arasındaki uyumun neredeyse mükemmel düzeyde olduğu görüldü. T-MDT-PD ile VFYÇ parametreleri arasında genel olarak anlamlı bir farklılaşma yoktu. Sadece IDDSI 3 kıvamındaki valleküladaki rezidü miktarı parametresi ve IDDSI 7 kıvamındaki yutma refleksinin tetiklendiği yer parametresinin T-MDT-PD ile arasında anlamlı bir farklışlaşma görüldü (p< 0.05). Ayrıca T-MDT-PD puan ortalamalarının cinsiyete, yaşa, hastalık süresine (tanı alma zamanı), Hoehn Yahr evresine göre önemli bir farklılık gözlenmedi. Araştırmanın sonucunda T-MDT-PD anketinin, Parkinson'da disfaji semptomunu değerlendirmede güvenilir ve dilsel, psikometrik, aynılık olarak geçerli bir ölçek olduğu anlaşıldı. Tanısal geçerliliğinin ise yetersiz olduğu görüldü. Toplumda çok sık görülen Parkinson hastalığındaki disfajinin tespit edilmesine T-MDT-PD'nin katkı sağlayacağı düşünmekteyiz.