Türkiye'de yetişen Leonurus L. türleri üzerine farmasötik botanik yönden araştırmalar

Abstract

Bu çalışmada, Türkiye'de yetişen Leonurus L. cinsine ait türlerin morfolojik ve anatomik karakterleri ayrıntılı olarak belirlenmiş, morfolojik ölçümler SPSS programı kullanılarak kümeleme analizi ve ayırma analizi teknikleri ile değerlendirilmiştir. Bu amaçla, çalışılan taksonlar çiçeklenme zamanlarında farklı lokalitelerden toplanmıştır. Gövde, kaliks ve nutletlerin mikromorfolojik özellikleri ve polenlerin yüzey ornamentasyonları SEM kullanılarak ilk kez tanımlanmıştır. Leonurus türlerinin toprak üstü kısımlarından farklı çözücülerle hazırlanan ekstrelerin DPPH' ve ABTS'+ yöntemleri ile antioksidan etkileri karşılaştırılarak, toplam fenolik madde miktarları Folin-Ciocaltaeu yöntemi ile gallik asit eşdeğeri cinsinden belirlenmiş ve sonuçlar ilişkilendirilmiştir. En yüksek değerin (170 mg GAE/g) tespit edildiği Bursa'dan toplanan L. cardiaca taksonunda, antioksidan etkinin de en yüksek olduğu görülmüştür. Antimikrobiyal duyarlılık testleri ile antibakteriyal ve antifungal etkiler, 12 patojen mikroorganizmaya karşı ortaya konmuştur. Ekstrelerin A549, MCF7 ve C6 hücreleri üzerindeki sitotoksik etkileri MTT yöntemi kullanılarak incelenmiş ve C6 hücre hattı üzerinde oldukça etkili oldukları belirlenmiştir. Elde edilen biyolojik etkilerin değerlendirilmesi açısından, her bir ekstrenin kimyasal bileşimleri YPSK-KS/KS ile analiz edilmiş, ana bileşenler (genkvanin, verbaskozit) belirlenmiştir. Ek olarak, tez konusunu oluşturan türlerin, DNA dizi analizleri için ITS primerleri kullanılmış, bu gen bölgeleri sekanslanarak GenBank verileri ile karşılaştırılmış ve türler arasındaki filogenetik ilişkiler değerlendirilmiştir. Elde edilen sonuçlara göre ITS primerleri ile türler düzeyinde başarılı bir ayırım yapılmıştır.