Anadolu Selçuklu duvar kaplamaları geometrik desenlerinin incelenerek günümüz karo endüstrisinde kullanımı ve güncel yorumları

Abstract

Seramik kaplama malzemeleri, Anadolu Selçuklu Devri 13.yy mimari yapıların iç ve dış yüzeylerinde yüzyıllar boyu kullanılmış, zengin desen özelliklerinin yanı sıra desenlerin kompozisyonlardaki olağanüstü kullanımla ile bu kültürel mirasın değerini arttırmıştır. Anadolu Selçukluların kendilerine özgü teknik ve desen anlayışı dönemin karakteristik özelliğini oluşturmaktadır. Özellikle geometrik desenlerin en çarpıcı uygulamaları Anadolu Selçuklular'a ait mimari yapıların bezemelerinde görülmektedir. Bu dönem duvar kaplama bezemelerde yaygın kullanılan tasarım elemanlarından biri olan geometrik desenler, tasarım, teknik ve çeşitlilik bakımından oldukça zengindir. Anadolu Selçuklu yapılarının duvar kaplama malzemesi olarak, taş ve tuğlanın yanı sıra dekoratif unsur olarak çiniler kullanılmıştır. Bu çiniler; bitkisel, hayvan ve çeşitli desenlerin yanı sıra özellikle geometrik desen dekor uygulamaları ile yapılara üst düzey estetik ve görsel zenginlikler kazandırmıştır. 18.yy Endüstri Devrimi ve teknolojinin gelişmesi ile birlikte seri üretimin gündeme gelmesi, seramik endüstrisinin ve tasarım gereksiniminin ortaya çıkmasını sağlamıştır. Bu süreçte, çinilerin yerini, seramik kaplaması olan karolar almıştır. Yer ve duvar olarak kullanılan karolarda serigrafi baskı ile başlayan dekor uygulamaları, roto baskı yöntemi ile devam etmiş, gelişen süreçte yerini son teknoloji olan inkjet dijital dekor uygulamaya bırakmıştır. Bu araştırma, Anadolu Selçuklu duvar kaplamalarında uygulanan geometrik dekor uygulamaları ile günümüz seramik karo (kaplama) sanayiinde kullanılan dekor teknolojileri ile elde edilen verileri kapsamaktadır. Bu çalışma kapsamında, Anadolu Selçuklu duvar kaplamalarındaki geometrik desenlerden seçmeler yapılarak, geçmişteki ve günümüzdeki desen aktarım yöntemlerinin ve geometrik motiflerin çizim yöntemleri incelenerek, var olan desenler üzerinden bu kültürel mirası modern tasarımlarla buluşturmak adına yeni tasarımlar gerçekleştirilmiştir. Böylece geleneksel mirasımız olan Selçuklu Geometrisi ile geleneğin sürekliliği vurgulanarak günümüz karo dekor teknolojisi birleştirilmiştir. Farklı bakış açıları getireceğine inanılarak yapılan bu çalışmanın; Anadolu topraklarına damgasını vuran 13.yy izlerini bugünün çağdaş mekânlarına taşımasının yan ısıra, genç tasarımcı adayları için alana katkı sağlaması beklenmektedir.