Çocuk sanat kitapları nasıl değerlendirilmeli? Biçim ve içerik bağlamında bir inceleme örneği

Abstract

Hem yazılı hem de görsel bir uyaran olarak nitelikli çocuk kitapları ile okullarda verilen eğitimin dışında ek kazanımlar sağlanabilmektedir. Bu durum özellikle görsel sanatlar eğitimi gibi haftalık ders saati anlamında kısıtlı eğitim alanları için büyük önem taşımakta ve sanat üzerine yapılmış çocuk kitaplarını önemli bir ihtiyaç konumuna getirmektedir. Bu anlamda, gelişmiş ülkelere kıyasla ülkemizde sayıca az olan, çocuklara yönelik sanat kitaplarının incelenmesi ve niteliklerini artırıcı çalışmaların yapılması büyük önem taşımaktadır. Fakat ilgili alan yazınına bakıldığında incelenmesi ve değerlendirilmesi bağlamında çocuklara yönelik sanat kitaplarının neredeyse hiç ele alınmadığı görülmektedir. Bu araştırma kapsamında alandaki bu eksiklikten yola çıkarak, görsel sanatlara ilişkin çocuk sanat kitaplarını incelemek için gerekli biçimsel ve içeriksel ölçütlerin oluşturulması ve bir örnek incelemenin ortaya konulması amaçlanmıştır. Bu amaçla farklı alanlardaki çocuk kitabı inceleme çalışmaları; tezler, kitaplar, makale ve bildirileri kapsayan bir literatür taraması gerçekleştirilmiş ve elde edilen veriler esas alınarak değerlendirme kategorileri belirlenmiştir. Bu kategorilerin görsel sanatlar alanına uyarlanması ile de incelemeye yön verecek olan ölçüt soruları hazırlanmıştır. Uzman görüşü alınarak son biçimi verilen ölçütler bağlamında ayrıca detaylı çocuk sanat kitabı incelemesi de gerçekleştirilmiştir. Nitel bir yaklaşımla gerçekleştirilen bu doküman analizi verileri; sanatsal kazanımlar, dil ve anlatım, biçimsel özellikler, çocuğun gelişim özelliklerine uygunluk (çocuğun bilişsel gelişimine uygunluk, çocuğun toplumsal gelişimine uygunluk ve kişilik gelişimine uygunluk) kategorileri altında toplanmıştır. Bu kategorilere ilişkin bulgular, zaman zaman görsel ve doğrudan alıntılarla desteklenerek yorumlanmıştır. Araştırma kapsamında geliştirilen ölçütlerin, ileride gerçekleştirilecek olan kitap inceleme çalışmaları ve çocuklara yönelik sanat kitabı yazmayı hedeleyen yazar ve sanat eğitimcileri için bir yol gösterici olacağı umulmaktadır.

Bearing both written and visual stimuli, high quality children’s books provide extra achievements in addition to regular school education. It is primarily essential for classes with limited education time such as visual arts, deeming children’s art books an important necessity. Within this sense, it is quite vital to analyze children’s art books, which are quantitatively much less in our country compared to developed countries, and enhance their quality. However, research reveals that related literature contains almost no analysis or assessment of children’s art books. Within the scope of this research, based on the void in the ield, it is aimed to design the necessary formal and contextual criteria to analyze children’s art books about visual arts, and to present a sample analysis. With this purpose, a comprehensive literature survey was conducted on various works of children’s books analyses in different ields; including theses, books, articles and conference proceedings, and assessment categories were outlined based on the gathered data. Through adapting these categories to the visual arts ield, criteria questions, which are steering the study, were formed. The inal form of criteria was given after taking expert opinion and a detailed children’s art book analysis was performed. The analysis data of the document analysis conducted with a qualitative approach were placed under the categories: artistic achievements, language and expression, stylistic characteristics, appropriateness to child development (appropriateness to cognitive development of child, appropriateness to social development of child, and appropriateness to personality development). The indings regarding these categories were occasionally supported and interpreted by visual and/or verbal direct quotations. Criteria developed within the framework of the research are hoped to be a guideline for future book analysis studies, for authors who aspire to write art books for children, and for art educators