Türkiye’De Mesleki Rehabilitasyon Hizmetleri ve İhmal Edilmiş Bir Alan Olarak Rehabilitasyon Danışmanlığı

Abstract

Türkiye’de mesleki rehabilitasyon hizmetleri açısından son yıllarda oldukça önemli gelişmeler kaydedilmiş olmasına rağmen söz konusu hizmetlerin henüz yeterli kalite ve yaygınlığa erişememiş olduğu görülmektedir. Nitekim, Türkiye’de mesleki rehabilitasyon hizmetlerinin etkililiği ve yaygınlığı ile ilgili yeterince istatistiki veri ve araştırmanın mevcut olmadığı, hizmetlere bakış açısının ağırlıklı olarak tıbbi modele dayandığı ve mesleki rehabilitasyon hizmetlerinin çok disiplinli yapısının göz ardı edildiği dikkati çekmektedir. Daha da önemlisi, başta ABD olmak üzere birçok ülkede mesleki rehabilitasyon alanında öncülük eden ve etkililiği bilimsel araştırmalarla kanıtlanan bir alan olan rehabilitasyon danışmanlığının Türkiye’de var olmadığı görülmektedir. Tüm bu faktörlerin, engelli bireylere sağlanan mesleki rehabilitasyon hizmetleri üzerinde olumsuz etkilerinin bulunduğu düşünülmektedir. Bu bağlamda, bu makalede öncelikle Türkiye’de yeterince tanınmayan ve özel eğitim veya fizik tedavi gibi alanlarla karıştırılan rehabilitasyon danışmanlığı alanının tarihsel gelişimi, tanımı ve işlevlerine yer verilmekte, daha sonra ise rehabilitasyon danışmanlığının en çok ön plana çıkan hizmet alanı olan mesleki rehabilitasyonun kapsam ve dayanaklarına değinilmektedir. Son olarak, Türkiye’deki ve ABD’deki mesleki rehabilitasyon hizmetlerinin mevcut durumu gözden geçirilerek Türkiye’de mesleki rehabilitasyon hizmetlerinin geliştirilebilmesi amacıyla önerilerde bulunulmaktadır.

Despite the considerable progress recently made in the provision of vocational rehabilitation services in Turkey, the quality and extent of the services remains to be insufficient. The medical model continues its prevalence as the most common approach to service provision and the multidisciplinary nature of vocational services appears to be overlooked. Furthermore, research and data with regard to the extent and effectiveness of the existing services seem to be limited. Most importantly, rehabilitation counseling, which leads vocational rehabilitation services in many countries including the US as a profession whose effectiveness in the provision of vocational rehabilitation services has been supported by research, does not exist in Turkey. All these factors can be suggested to negatively affect vocational rehabilitation services provided to individuals with disabilities in Turkey. Thus, as an area that is confused with other areas such as special education or physical therapy in Turkey, rehabilitation counseling is introduced in terms of its historical development, definition and functions and, then, the scope and foundations of vocational rehabilitation are overviewed in this manuscript. Finally, current status of vocational rehabilitation services both in Turkey and the US are overviewed and suggestions are provided to help improve the quality of vocational rehabilitation services in Turkey.