Finansal raporlama kalitesini etkileyen faktörler ve finansal raporların kalitesinin ölçümüne ilişkin yaklaşımlar : BİST imalat sektöründe bir uygulama

Abstract

Finansal raporlama kalitesi çok boyutlu bir kavram olduğu için literatürde farklı bakış açılarıyla tanımlanmış ve farklı ölçütlerle değerlendirilmiştir. Bu çalışmada finansal raporlama kalitesini etkileyen faktörler ve ölçüm yaklaşımlarına ilişkin bir çerçeve oluşturulmuştur. Finansal raporlama kalitesi, finansal raporları hazırlayan kişiden, işin doğasından kaynaklanan özelliklerden ve raporlama sürecinde çevrenin özelliklerinden etkilenebilir. Dolayısıyla bu çalışmada finansal raporlama kalitesini etkileyen faktörler kişi, görev ve çevre boyutunda sınıflandırılmıştır. Bir işletmenin yüksek kaliteli finansal raporlara sahip olması işletme ve yatırımcılar arasındaki bilgi asimetrisini azaltarak yatırım verimliliğinin artmasını ve sermaye maliyetinin düşmesini sağlar. Bu faydaları sağlayabilmek için raporların kalitesini etkileyen faktörlerin belirlenmesi önemlidir. Bu nedenle araştırmamızda 2009-2017 yılları arasında BİST İmalat Sektöründe yer alan işletmelerin finansal raporlama kalitesini etkileyen faktörler kişi ve çevre boyutunda belirlenerek finansal raporların kalitesi üzerindeki etkileri incelenmiştir. Finansal raporlama kalitesinin ölçümünde kazanç kalitesi esaslı yaklaşımlardan iki farklı yöntem kullanılmıştır. Bu yöntemlerden ilki finansal raporlama kalitesinin "tarafsızlık ve hatasızlık" boyutuna odaklanan kazanç yönetimidir. Kazanç yönetimi bağlamında Larker-Richardson Modeli aracılığıyla değerlendirilen raporların kalitesine etki eden kişi ve çevre faktörleri; yönetim kurulu büyüklüğü, yönetim kurulunda yer alan bağımsız üyelerin oranı, denetim komitesinde yer alan bağımsız üyelerin oranı, halka açıklık oranı, kaldıraç oranı ve işletme büyüklüğüdür. Raporların kalitesinin değerlendirilmesinde kullanılan diğer yöntem ise finansal raporlama kalitesinin "tahmin edici ve doğrulayıcı","tarafsızlık ve hatasızlık" ve "tamlık" boyutuna odaklanan değer ilişkisidir. Türk Ticaret Kanunu'nun değişmesi ve işletmenin kurumsal yönetim endeksinde yer alması değer ilişkisi bağlamında Ohlson Modeli aracılığıyla ölçülen algılanan finansal raporlama kalitesinde farklılık yaratmaktadır.