Johnson Mektubu'nun basındaki yansımaları : Cumhuriyet, Hürriyet ve Tercüman gazetelerindeki sunumu üzerine bir inceleme

Abstract

Coğrafi konumu nedeniyle pek çok devlet Kıbrıs adasını kontrolü altına almak istemiştir. Ada, 1571 yılında Osmanlı Devleti’nin egemenliği altına girmiş, 1877-1878 Osmanlı-Rus Savaşı sırasında geçici olarak İngiltere’ye bırakılmıştır. Birinci Dünya Savaşı sırasında İngiltere Ada’yı egemenliği altına aldığını belirtmiş, Lozan Barış Antlaşması ile de Kıbrıs İngiltere’ye devredilmiştir. İngiltere’nin egemenliği altına girdiği andan başlayarak Rumların amacı Enosis’i ilan etmek olmuştur. Bu nedenle Ada’da yaşayan Rumlar tarafından isyanlar çıkartılmıştır. 1955 yılında EOKA terör örgütü Kıbrıs’ta yaşayan birçok Türk vatandaşını öldürmüştür. Bu olaylar 1960’lı yıllarda da sürmüştür. Yaşanan olaylar karşısında ABD dahil birçok ülke sessiz kalmıştır. Türkiye de garantör ülke olarak, Kıbrıs’ta yaşanan bu olayları durdurmak için Ada’ya müdahale etmeye karar vermiştir. Bu gelişme üzerine ABD Başkanı Lyndon Baines Johnson Türk müdahalesini önlemek için Türkiye Cumhuriyeti Başbakanı İsmet İnönü’ye bir mesaj göndermiştir. Tarihe “Johnson Mektubu” olarak geçen bu mesaj, Türk-ABD ilişkilerinde bir dönüm noktası olmuştur. Söz konusu mektup, Türkiye’nin çok güvendiği müttefiki hakkında güven sarsıntısı yaşamasına neden olmuştur. 1964 yılında gönderilen mesaj gazetelerde 1966 yılında yayımlanmıştır. Johnson Mektubu ve bu mektubun sonucunda yaşanan olaylarla ilgili haberlerin ve köşe yazılarının farklı gazetelerdeki sunum biçimlerini ortaya koymayı amaçlayan bu çalışmada, Cumhuriyet, Hürriyet ve Tercüman gazetesindeki haberler nicel ve nitel içerik çözümlemesi yöntemi kullanılarak 3 dönemde incelenmiştir. Elde edilen sonuçlara göre ilk iki dönemde gazetelerin sunumları birbirine benzerdir. Buna göre ABD’ye karşı “hayal kırıklığı” ve “sitem” kavramlarıyla açıklanabilecek bir sunum yapılmıştır. Üçüncü dönemde ise gazeteler arasında farklılaşma olduğu tespit edilmiştir.