Beden ve toplumsal iktidar : anoreksiya deneyimi

Abstract

Bu çalışmada modern öncesi dönemlerde de farklı isimlerle bilinen anoreksiya nervosa sosyolojik olarak incelenecektir. Modern dönem ve modern dönem sonrası olan postmodern dönemde daha bilinir hâle gelmiştir. Erkeklerden çok kadınlarda gelişme göstermektedir. Bu nedenle bu çalışmada sağlık konusuyla sadece biyolojinin, tıbbın değil aynı zamanda sosyolojinin de ilgilendiği ortaya çıkarılmaya çalışılacaktır. Bu yeme bozukluğu erkeklerden daha çok kadınlarda görüldüğü için bu çalışmada daha çok beden ve kadın bedeni üzerine yoğunlaşılacaktır. Bu nedenle bu çalışmaya anoreksiya nervosayı deneyimleyen yedi kadın dâhil edilmiştir. Bu yedi kadınla ayrı ayrı ve sırasıyla; Eskişehir (iki birey), Trabzon (bir birey), Kocaeli (iki birey) , Ankara (bir birey)’da ve daha sonradan tekrar Eskişehir (bir birey)’de yapılmış olan derinlemesine görüşmeler dâhilinde nitel bir çalışma yapılarak bulgular elde edilecektir. Bu çalışmada anoreksiya nervosayı erkeklerden daha çok kadınların deneyimlemesinin altında yatan sebepler ortaya çıkarılarak sosyolojik bir değerlendirme yapılması amaçlanmaktadır. Özellikle ataerkil sistemin getirmiş olduğu, bireylere vermiş olduğu kalıplaşmış rollere bağlı olarak beden kavramının algılanışı kadın ve erkekte farklılaşmaktadır. Bu farklılaşmaya bağlı olarak güzel olmanın nitelikleri de iki cinsiyet tarafından farklı algılanmaktadır. Özellikle kadınlara dayatılan güzellik kriterleri ve bu kriterlere uyma çabası sağlığı bozacak çeşitli davranışlara yol açabilmektedir. Bireyin içerisinde yaşadığı toplum, toplumu oluşturan gruplar, başta medya ve aile olmak üzere toplumsal kurumlar bireyin sağlıkla ilgili davranışlarını ve dolayısıyla sağlığını etkilemektedir. Yeme bozuklukları da sadece biyolojik bir bozukluk olarak görülmemeli, toplum tarafından koşullandırılan kadınların kendilerine dayatılan normlara uyma çabasının aşırı bir ucu olarak görülmelidir. Diğer bir deyişle anoreksiya nervosa sadece fiziksel ve bedensel bir olgu değildir. Bu çalışma anoreksiya neevosa teşhisi konmuş olan kadınların deneyimlerine odaklanmakta, bu yeme bozukluğu öncesinde, sırasında ve sonrasında deneyimlerindeki benzerlik ve farklılıkları ortaya çıkarmaya çalışmakta, bireyleri bu yeme bozukluğuna iten nedenlerin ve bu bozuklukla başetme stratejilerinin neler olduğunu sosyolojik açıdan değerlendirmeye çalışmaktadır.