Yalan söyleme kabiliyeti ve hafıza: Cinsiyetler arası karşılaştırma

Abstract

Yalan konusu ile ilgili literatürde daha çok psikolojik araştırmaların öne çıktığı ve bu konuda yapılan çalışmaların oldukça büyük bir bölümünün yalanı fark edebilme ya da tespit edebilme (liedetection) üzerine yoğunlaştığı görülmektedir (Üretmen 2008: 2). Yalan tespiti ile öncelikli olarak yasaları uygulayanlar ile psikologlar ilgilenmektedir. Dünyada, psikoloji, sosyal psikoloji ve iletişim alanlarında yalan hareketlerinin tespiti üzerinde on yıllardır sayısız çalışma yapıldığı halde, Türkiye’de bu çalışmaların sayısı bir elin parmak sayısını geçmez. Bu nedenle, alanla ilgili sağlıklı tespitler yapabilmek için öncelikle “yalan” ve “yalancı” kavramlarının fonksiyonel bir şekilde tanımlanması gerekmektedir. Bu makale, bu tanımları bu şekilde ortaya koyarak ileride bu konuda araştırma yapacak olan kişilere çok yönlü bir kılavuz olması ve yalan söyleme becerilerinden “yalanı hatırlama” becerisinin cinsiyet bakımından anlamlı bir farkının olup olmadığının tespiti amacıyla yazılmıştır. Bu amaçla, 31 kadın ve 30 erkek katılımcı üzerinde yalan söyleme ve söylediği yalanı tersine kronolojik sıra ile anlatma üzerine bir test uygulanmıştır. Araştırma sonucunda yalan söyleyen kadınların; hafıza ve bilişsel yük bakımından erkek katılımcılardan daha başarılı oldukları ortaya çıkmıştır.

In literature over lie, it's seen that psychological researches are pioneeringand most of the researches conducted on this issue are about lie detection (Üretmen 2008: 2). Law enforcement authorities and psychologists are initially interested in lie detection. Although indefinite studies have been conducted on lie detection through psychology and communication sciences in the world, the studies on this issue conducted in Turkey are limited. Therefore, to make appropriate determinations on this issue, first lie and liar terms must be defined functionally. This article, presenting these definitions as mentioned in the research, was written both being multifaceted guide for the researches that interest in this issue in the future and for the aim of determination whether there is a significant difference recalling the lie” skill, which is one of telling lie skills, with respect to gender. For this purpose, a test was performed on 31 female and 30 male participants telling a lie and telling the told lie on the contrary in a chronological order. As a result of research; women, who had been lying, were more successful in terms of memory and cognitive load than male participants.