Hüseyin Orak Adlı Bir Müteşebbis 'Türkiye Kılavuzu' Adlı Bir Eser ve 1940'lı Yılların Afyonkarahisar'ı*

Abstract

Ankara'nın büyük sanayici işadamlarından birisi olan Hüseyin Orak'ın 1936 yılında çocuklarının yurt gezisi esnasında ihtiyaç duyduğu bir ülke kılavuzunu bulamayışı ile Türkiye Kılavuzu adlı çalışmanın fikrî planda doğumu gerçekleşmiştir. Ancak II. Dünya Savaşı'nı müteakip gerçekleştirilen Türkiye Kılavuzu adlı çalışma bir büyük servete mal olmuştur. Hüseyin Orak'ın, ülkenin her yanına harcırah ve masraflarını vererek gönderdiği ekiplerle gerçekleştirdiği bu eser umduğu ilgiyi bulmamıştır. Bir sosyal sorumluluk düşüncesiyle yola çıkılarak büyük emek, masraf ve zamana mal olan bu eserin ancak birinci cildini yayınlayabilmiş, diğer ciltleri ise yayınlayamamıştır. Birinci cilt içinde ondört il tek tek incelenmekte, bunlara ilişkin çeşitli veriler bulunmaktadır. Bu illerden biri de Afyonkarahisar'dır. Afyonkarahisar'ın 1940'lı yıllardaki sosyo-ekonomik, kültürel görünümü, tarihi ve turistik yerleri, folkloru üzerine önemli bilgilerin verildiği çalışma, özellikle şehir tarihi, kültürü ve sosyal yapı üzerine çalışanlar bakımından önemli bir kaynak olarak ele alınabilecek niteliktedir. Günümüzde neredeyse nüshasına rastlamak mümkün olmayan bu eserin ortaya çıkışının, bu satırların yazarlarının ulaşmasının öyküsü ile birlikte Afyonkarahisar bölümünün aktarıldığı bu makale, aslında sosyal sorumluluk projesi olarak ele alınması mümkün olan Türkiye'nin ilk turizm ve tanıtım kılavuzunun/rehberinin de nasıl oluşturulduğunu gözler önüne sermektedir.

HÜseyin Orak who was one of the most important businessmen of Ankara, had sent his children for a country tour in 1936. At that time, Orak couldn't find any guide book of Turkey for his children's journey and the idea of creating a Guide of Turkey-as an opus-occurred. The project of Guide of Turkey was put into practice after the World War II, but it cost a great fortune. The project of Orak, unfortunately, had not aroused the expected interest; despite he had sent teams all over the country by giving the allowances and covering the expenses. Orak, who started out with the idea of a social responsibility, could publish only the first volume of Guide of Turkey with a great deal of effort, time and expenses. Fourteen cities of Turkey had been individually studied in this volume and there were miscellaneous information related to these cities. This book is a basic and an important resource for the researchers who work on city history, local culture and social structures. For example, 1940's Afyonkarahisar, one of these cities, was introduced in the context of social, historical, economic, and cultural point of view in Guide of Turkey. In this paper, Guide of Turkey, which is a rare book nowadays and the section related to Afyonkarahisarin this book will be examined by the authors of this article in the scope of the story of finding the idea of Guide of Turkey. Additionally, this paper will reveal the formation of an opus as the first tourism and publicity guide of Turkey which actually could be seen as the first social responsibility project of Turkey.